Op 1 mei schreef ik over de arrestaties van twee republikeins gezinde demonstranten op de Dam, een half uur voor de balkonscene. Ik zei toen dat ik het niet vertrouwde, en dacht aan een vooropgezet plan om dat te doen, hetgeen door de burgemeester in alle toonaarden ontkend werd. Daarbij ging ik uit van twee mogelijkheden: of de burgemeester wist ervan, of niet, en dan zou het door de politie of justitie zijn bedacht en uitgevoerd. Sindsdien heb ik  meer informatie. In de eerste plaats het gesprek van burgemeester Van der Laan op 1 mei, bij Pauw en Witteman, waarin hij op welsprekende wijze zijn onschuld betuigde. Inhoudelijk deugt er van dat gesprek heel weinig, zoalsNRC/Handelsblad de volgende dag in een redactioneel commentaar aantoonde. Wat kan die man toneelspelen –  ik was er bijna ingevlogen. Hij is zijn roeping – als toneelspeler – misgelopen.

Daarna kreeg ik ook nog enige informatie uit de wandelgangen, en daaruit trok ik de conclusie dat ik de meest waarschijnlijke  mogelijkheid over het hoofd had gezien, namelijk dat de arrestatie bedacht en geïnstrueerd is door de AIVD , al dan niet in samenspraak met de Rijksvoorlichtingsdienst, de RVD, en al dan niet op instigatie (lees: instructie) van het koningshuis. Dat ik daar niet eerder aan gedacht heb! Na 50 jaar politiek en nieuws gevolgd te hebben, en na de memoires van Roel van Duin gelezen te hebben: hoe naïef kan je zijn!

Mocht ik bij het rechte eind hebben, dan zullen we de ware toedracht waarschijnlijk nooit te weten komen, althans niet de eerste dertig jaar. Zelfs de minister president, de minister van binnenlandse zaken en de burgemeester kunnen dan alleen maar wat vermoeden. Want welke ondergeschikte rapporteert geheime operaties aan zijn superieuren, met name als ze achteraf averechts hebben gewerkt? Dat doet toch niemand? Alleen als er later een biografie verschijnt van een van de betrokkenen, zullen we er achter komen, of er zouden een paar zeer scherpe maar wel integere onderzoeksjournalisten achteraan moeten gaan.

Op het gebied van veiligheid en openbare orde is noch het parlement, noch de ministerraad het hoogste gezag in de staat. Ook de koning is dat niet. Het hoogste gezag berust bij sommige ambtenaren, zoals Crince le Roy in 1969 al zei (inaugurale rede).

Inderdaad: hoe naïef kan je zijn!