Europa kan 450 miljoen Europeanen en daarna de rest van de wereld op sleep touw nemen. . . .
Het is denkbaar dat we genoeg politieke en maatschappelijke moed verzamelen om de laatste etappe naar een duurzame toekomst af te leggen. . . . Als ware kinderen van Moeder Aarde *)
(Diederik Samsom)

Hoewel de vorige drie blogs nogal confronterend waren ziet het er niet naar uit dat dit geleid heeft tot minder lezers. Naar schatting zijn dat er ongeveer 3000 (ik kan het niet precies vaststellen, omdat de statistiek geen onderscheid maakt tussen spam en serieuze hits). Als u de drie vorige blogs hebt gelezen is het tijd eens even de balans op te maken.

Misschien bent u net u nog net niet begonnen met het ontwikkelen van uw morele moed en spirituele durf, of u bent daar vanuit uw historie al een heel eind mee gevorderd. Hoe dan ook, het is nu tijd voor actie. Het eerste wat ik u dingend aanraad te doen is het boek van Diederik Samsom (Groene Super Macht, 2025) te lezen. Ik verwijs wel vaker naar literatuur, maar zelden op deze manier: sterke aanbeveling. Ik doe dat omdat het een mooi overzicht geeft van het klimaat- en biodiversiteits-probleem waarin we zijn verzeild, maar ook nog enig uitzicht biedt op wat we kunnen doen. Het valt me op dat zowel de meeste burgers als de politici en leidinggevenden uit het bedrijfsleven het probleem totaal onderschatten of grotendeels negeren; soms uit gemakzucht, eigenbelang of streven naar winst, maar vaak uit (onderdrukte?) angst. De ernst van wat ons te wachten staat alsmede de termijn waarop dat gaat gebeuren wordt niet onderkend, laat staan benoemd. Het boek van Samsom vormt daarvoor een goed tegenwicht.

Drie punten uit het boek van Samsom wil ik hier apart benadrukken. Het eerste punt betreft dat hij stelt dat technologische ontwikkelingen ons zullen helpen om een klimaatramp te voorkomen, maar op zichzelf niet voldoende zijn. Er moet ook een radicale sociale-economische verandering plaats vinden. Het gedrag van mensen moet veranderen, maar dat zal alleen maar gebeuren als de transitie die moet plaats vinden rechtvaardig is; als daarbij rekening wordt gehouden met de enorme veranderingen waar de burgers doorheen moeten gaan. Economische krimp is niet nodig, maar een groene groei kan alleen maar plaats vinden onder die voorwaarde.

Het tweede punt is dat er eigenlijk een veel makkelijker weg is te begaan om de ramp te voorkomen dan we nu begaan. Die weg betekent een omslag in het gedrag van zeer veel burgers. Versobering hoeft niet, maar een radicale verandering in levensstijl is wel nodig. De uitgewerkte plannen daarvoor liggen in een la van de Europese commissie (LIFE), maar de confessionele fractie (EVP) in Europa heeft weten te voorkomen dat dit plan zelfs maar in stemming kon worden gebracht. (Terzijde: het feit dat Bontebal zich nu heeft bekeerd tot samenwerking met Ja 21, een partij die klimaatverandering volledig negeert, bewijst weer dat als puntje bij paaltje komt de confessionelen altijd de rechterzijde kiezen als ze de keuze hebben)

Het derde punt. In het algemeen is de informatie die Samsom geeft erg betrouwbaar, maar op het gebied van kernenergie vergist hij zich toch. Hij stelt dat hij uiteindelijk ervan overtuigd is dat kernenergie een rol kan en moet spelen bij de energie-transitie. Dat is onjuist. Veel wetenschappers zijn van mening dat we zonder kernenergie kunnen, en ook moeten. Het is niet veilig genoeg, het duurt te lang (tot 1945 als alles meezit, dus juist na de kritieke periode waarin we de transitie moeten maken) voordat het beschikbaar komt, het is te duur, het afvalprobleem is niet opgelost, en we worden te afhankelijk van landen die het uranium moeten leveren.

Nu heb ik zo lang uitgeweid over het boek van Samsom, dat ik aan wat we zelf kunnen doen niet ben toegekomen. Daarover dus volgende week.

*)Thea Beckman, Kinderen van Moeder Aarde (jeugdboek)