Maandelijks archief: september 2015

To make a difference (Dutch and English texts).

DUTCH TEXT, ENGLISH BELOW.

Nu het wel duidelijk is dat de Aarde zal opwarmen met minstens drie graden, met alle desastreuze gevolgen van dien, lopen we het gevaar uit onmacht weg te kijken en onverschillig te worden. Maar dat is toch niet nodig – want we kunnen leren hoe we op een menswaardige en creatieve wijze met deze dreiging kunnen omgaan. In 2008 schreven Jan Paul van Soest, Judy McAllister en ikzelf in ‘De Aarde heeft koorts’ (2008) hierover een passage die nog niets aan actualiteit heeft ingeboet. Hier volgt deze passage:

Blijven kijken houdt ook in dat we openstaan voor onorthodoxe ideeën en mogelijkheden, voor wat schijnbaar onmogelijk is.

We willen je nu even meenemen in een van die mogelijkheden, en nodigen je uit eens even te denken in termen van ‘Wat als…?’ Wat als er een intelligent, creatief bewustzijn zou bestaan dat die andere levensvormen van informatie voorziet? Een bewustzijn waarmee we ons zouden kunnen verbinden? Wat als er behalve ons nog een andere scheppende kracht zou bestaan, niet-fysiek, waartoe we ons op creatieve wijze zouden kunnen verhouden en die als het ware een verbond van bondgenoten vertegenwoordigt die met ons willen samenwerken bij de uitdaging die voor ons ligt. Dit soort vragen komt op als we kennis nemen van wat er in Findhorn gebeurd is in de zestiger jaren. (zie: https://www.findhorn.org/aboutus/vision/history/ – .VgT7nekmVb4) *)

Samenvattend: we staan dus voor een keuze. Of we zien de realiteit onder ogen, of we sluiten de ogen daarvoor. Ook als we blijven kijken zullen we af en toe de tirannen van ontkenning en positiviteit**) ontmoeten, maar dan kunnen we ze laten voor wat ze zijn. We kunnen onze veerkracht ontwikkelen, en er voor kiezen moedig te leven. Dan kunnen we op zoek gaan naar bondgenoten zowel binnen als buiten de fysieke werkelijkheid.

Maar er is geen garantie dat we deze crisis zonder kleerscheuren te boven zullen komen. Aan de andere kant, als we niet kijken en niet moedig zijn, dan loopt het zeker op een ramp uit.

Stel je bent van nature cynisch. Dan vragen we je er eens even op deze manier tegenaan te kijken. Stel dat jouw hart of verstand nu juist de cruciale druppel kan leveren die maakt dat het vat van de collectieve wil laat overstromen. Dat jij degene bent die het verschil maakt tussen een toekomst waarin het verhaal verteld wordt van hoe, op de valreep, nog heel grote veranderingen plaatsvonden, of een toekomst waarover gezegd kan worden: ‘ze hadden het bijna gered.’

*) Een interessante spirituele vraag is of dit bewustzijn los van de mensheid bestaat, of dat het collectieve bewustzijn van de mensheid hier deel van uitmaakt.

**) Bedoeld wordt het ten onrechte stellen dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen, en dat we het wel eenvoudig zullen oplossen.

 

ENGLISH TEXT.

Now that it is clear that the Earth will warm up until at least 3 degrees centigrade with all its disastrous consequences, we run the risk, out of impotence, to look away and become indifferent.  However, that is not necessary because we can learn how to be able to deal with this treat in a human and creative way. In 2008 Judy McAllister, Jan Paul van Soest and I wrote about this in ‘Earth Fever ‘ (American Edition: 2009). This passage is still up-to-date. Quote:

Sustaining our gaze also entails being willing to be open to unorthodox ideas and possibilities, staying open to the seemingly impossible. While acknowledging the time spent, individually and/or collectively, caught up in the pastime of ‘if only’ I would like to invite you to enter into a few moments of ‘what if’.

What if there is an intelligent, creative consciousness informing those forms with which we can engage?  What if there is another constituency, a non-physical, non-human constituency with which we can creatively engage and which represents a league of allies unlike any previously called into the challenge that lies before us. These are questions that follow on naturally if we learn to know about what happened in Findhorn in the sixties.[1]

In summary: it’s our choice.  We can sustain our gaze, adding our voice and energy to the process or we can choose to inhabit a favourite abyss, be it panic, paralysis, denial or despair. Those who choose to cultivate resilience, to live courageously, to sustain their gaze, will inevitably visit the abyss that is the abode of the tyrants. *) It is our capacity to visit them, to experience them as fully as the moment requires, and then to leave them. We can choose to develop our resilience and living courageously. Then we can search and find allies, in this and the other reality.

There are no guarantees that the movement towards a simpler, healthier world system will triumph. On the other hand, if we don’t look and dare, then a disaster will be certain.

And if you are of the cynical inclination – we would ask you to consider this.  What if it’s your heart/mind that’s the final drop needed to allow the vessel of collective will to reach overflow point?  What if you are the one who makes the difference between a future where the story that is told is one of where and how the radical changes actually happened just in time, or a story of how ‘they’ almost made it?



[1] In Findhorn at that time a community grew, based on cooperation with those allies. This community still exists, and developed into a successful living and working community, an international educational centre, an eco-village and a network of small, commercial sustainable businesses. See https://www.findhorn.org/aboutus/vision/history/ – .VgT7nekmVb4). It is an interesting question if the mentioned constituency is non-human after all, or if the human collective consciousness is part of it.

*) The  tyrants of denial or false optimism.

 

 

De betweter spreekt.

Ik heb over veel dingen een mening. Zo vind ik vaak dat politici stom bezig zijn, en erger ik me regelmatig aan uitspraken die in het publiek gedaan worden. Maar ik moet uitkijken! Voordat ik het weet  kan ik overkomen als een betweter, schoolmeester of zedenprediker. De beste stuurlui staan aan wal!

Daaraan moest ik denken toen ik de afgelopen weken geconfronteerd werd met enkele openbare uitspraken die ergernis bij me opriepen. Enkele voorbeelden: Wiegel, die nog steeds niet overtuigd is van de ernst van het klimaatprobleem.  Bolkestein, die als niet-rechter meent dat de rechter met zijn uitspraak over het klimaatbeleid vande overheid zijn boekje te buiten gaat, zonder dat oordeel aan de rechter over te laten. Het kamerlid Remco Dijkstra die een doorwrocht rapport van de Planbuerau voor de Leefomgeving en het Energiecentrum een prutswerkje noemt. Rottenberg, die, op zijn zachtst gezegd, op weinig elegante wijze Samsom en Dijsselbloem afserveert. Duivesteijn, die zoals gewoonlijk precies weet hoe het met de PvdA verder moet. Roemers, die tijdens de algemene beschouwingen roept dat het kabinet volledig faalt op het gebied van het vluchtelingenvraagstuk, zonder zelf ook maar een begin van een werkbare oplossing aan te dragen. Zijlstra, die het heeft over opvang van vluchtelingen in de regio, maar geen land weet te noemen waar dat kan. Een zure journalist in Vrij Nederland, die in een recensie over het recente boek van Jesse Klaver niets anders weet te doen dan dan Jesse af te breken omdat hij de laatste vijf jaar in een aantal opzichten van standpunt is veranderd (ik vind dat juist voor hem pleiten- voortschrijdend inzicht). Een professor van de VU (migratierecht – is daar een apart hoogleraarschap voor nodig? Kennelijk heeft de VU geld genoeg), die altijd al geweten heeft dat het niet goed gaat met de vluchtelingenstroom. “Het conflict in Syrië brak in 2011 uit. Dan moet je op tijd een buffer aanleggen.” Nooit van hem gehoord, en met name niet in 2011.

Deze mensen ergeren me omdat ze voor mij een prachtig projectiescherm zijn. Ik weet het ook altijd beter. U bent dus gewaarschuwd. Ik denk wel eens dat ik met mijn ervaring de wijsheid in pacht heb. Maar ik weet ook, dat de ware wijze zich realiseert dat hij maar van zeer weinig zaken zeker kan zijn. Maar dat het met ons klimaat niet de goede kant opgaat, daarvan ben ik helaas wel zeker. En als u dit een te somber einde vindt van dit blog, dan kunt u een bemoedigende gedachte vinden op mijn vorige blog.

Over mijn vorige blog gesproken: daar noemde ik een aantal structurele oorzaken van het vluchtelingen probleem. Daarbij heb ik twee oorzaken over het hoofd gezien: de nietsontziende mensensmokkelaars, en de eveneens nietsontziende Westerse honger naar grondstoffen: olie, coltan, diamant, koper, kobalt en goud. (bron: De Groene Amsterdammer, 17 sept. 2015)

De twee vloedgolven: vluchtelingen en de zee.

Tot nu toe heb ik me niet uitgelaten over het vluchtelingenvraagstuk. Er wordt zoveel over gezegd en geschreven – wat zou ik er nog aan kunnen toevoegen?

Misschien dit: dat er eigenlijk nauwelijks gesproken wordt over de structurele kant van dit vraagstuk. Het vluchtelingenvraagstuk heeft een paar oorzaken: het bestaan van vele misdadige regimes in de wereld, waar tegen de bevolkingen terecht in opstand komen, welke opstanden dan ontaarden in terrorisme en oorlog, en daarnaast de gruwelijke economische ongelijkheid en armoede in de wereld. En misschien ook nog de ontaarding van verschillende godsdiensten in blikvernauwing en fanatisme. Deze oorzaken hangen overigens onderling samen, en het laat zich aanzien dat deze oorzaken tenminste nog decennia zullen voortduren.

Daarom is het geen oplossing om hier grote aantallen vluchtelingen op te nemen. Het is mooi dat beginselen van humaniteit de ergste nood van het moment wellicht verzachten, maar met een oplossing van het vraagstuk heeft het niets te maken, want er zullen steeds weer nieuwe massale stromen vluchtelingen bijkomen. Ook het principe van ” opvang in de regio” is geen oplossing. Zelfs al zou daar genoeg geld voor beschikbaar komen: je kunt je niet voorstellen dat mensen eindeloos kunnen en willen verblijven in vluchtelingenkampen, zonder dat ze daar weer een zinvol bestaan kunnen opbouwen (net zomin als ze hier eindeloos in opvangcentra kunnen verblijven).

pyramids-global-warming

Zoals ik het zie staan we in de komende decennia voor een tweetal gigantische uitdagingen: het scheppen van een vredige, waardige, rechtvaardige en min of meer democratische wereldsamenleving (zodat niemand meer zijn huis en haard hoeft te ontvluchten), en het overleven van de klimaatcrisis (waaronder de zeespiegelstijging). Deze uitdagingen staan ook nog eens diametraal tegenover elkaar in die zin, dat de klimaatverandering zal leiden tot schaarste, waardoor het nog moeilijker zal worden op een fatsoenlijke manier met elkaar om te gaan. Ook vraagt het scheppen van een rechtvaardige samenleving om economische investeringen, hetgeen we in verband met de klimaatcrisis nu juist eigenlijk niet moeten hebben (lang niet alle investeringen kunnen werkelijk groen zijn).

Wat moeten we doen als we voor een of meer problemen eigenlijk geen oplossing weten? De eerste stap is dan dat we het probleem onder ogen moeten zien. Echt onder ogen zien, bekijken in al zijn facetten, zo diep en breed mogelijk, het tot ons laten doordringen, niet wegkijken. Dan ons vervolgens realiseren dat we het  probleem niet kunnen oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt, zoals Einstein reeds zei. De enige weg is dan de methodiek van het U-model (Scharmer, Senge): net zolang de vertwijfeling, machteloosheid en wanhoop toelaten tot onze creativiteit vrij komt. Dat proces kunnen we niet alleen doen, we moeten dat samen doen met anderen, anders kunnen we het geestelijk niet aan, en breken we het voortijdig af. Een dergelijk proces vergt tijd en moed (en een goede begeleiding!).

Van politici kun je deze  stap niet verwachten. Zij zijn  ondergedompeld in de waan van de dag, en zijn niet in een positie om dit aan te gaan. We hebben echter enkele organen in onze samenleving die een dergelijk proces wel zouden kunnen starten. Ik denk daarbij aan het Planbureau voor de Leefomgeving, de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid of het Sociaal en Cultureel Planbureau. Maar ik denk niet dat deze organen dat zullen doen, als ze daartoe niet worden uitgedaagd.

Ik heb in deze wereld weinig invloed (meer). Maar misschien zijn er anderen (misschien zelfs wel onder mijn lezers)  die deze organen direct of indirect wel in beweging kunnen brengen (zoals een klein steentje een steenlawine kan losmaken). En als die organen dagen, weken of maanden in deze processen zouden zijn ondergedompeld (want zolang kan dat wel duren), dan zullen ze misschien de samenleving daarbij gaan betrekken. En dan kunnen er wonderen gebeuren, en kan Nederland weer gidsland worden.

Misschien een volstrekt idiote droom. Echter: naast de fysieke wetten uit de Newtoniaanse natuurkunde kent deze wereld ook een vijftal mystieke wetten, waavan de vijfde wet die is van het ongelimiteerde potentieel. Die wet houdt in dat er geen grenzen zijn aan wat de mensheid kan scheppen. Dat is de creativiteit die kan vrijkomen als we met elkaar de problemen daadwerkelijk tot ons door laten dringen. Ongelimiteerd potentieel . . . een bemoedigende gedachte.

Een stukje vaderlandse geschiedenis (juni-sept. 2015) – deel II.

Vervolg van het blog van gisteren:

Op 20 augustus wordt bekend dat 29 wetenschappers, onder wie 17 klimaatexperts, van mening zijn dat het vonnis van 24 juni goed uitvoerbaar is. Zij adviseren de staat niet in hoger beroep te gaan. Diederik Samson schrijft in een email aan verontruste PvdA-ers dat de uitspraak van de Haagse rechter nog lang niet ver genoeg gaat om de klimaatcrisis te bezweren. ‘We zullen veel meer moeten doen.” (Trouw)

Op 27 augustus laat Herman Philipse, hoogleraar filosofie, zien dat de schatting van zeespiegelstijging van 3 meter die Hansen noemt nog aan de voorzichtige kant is. Zelfs bij 2 graden temperatuurstijging is een zeespiegelstijging van 5-9 meter al mogelijk. De regering, zo zegt hij, is op zoek naar nieuwe ambities. Hier is er een: er naar te streven dat ons land ook in 2100 nog bestaat. (NRC/Handelsblad)

Op 1 september wordt bekend dat het kabinet tegen het rechterlijk vonnis in beroep gaat, maar dat ze het vonnis wel gaan uitvoeren – ze moeten wel; de rechtbank heeft het vonnis uitvoerbaar bij voorraad verklaard, hetgeen betekent dat het hangende eventueel hoger beroep voorshands uitgevoerd moet worden -, zonder nochtans concrete en voor de hand liggende maatregelen aan te kondigen. De argumentatie: uitzoeken of de rechter zich niet op het terrein van de politiek begeeft. Een tweede fossiele mastodont, Frits Bolkestein, gaat eveneens op de stoel van de rechter zitten en  en keurt in zijn grote wijsheid het besluit van het kabinet goed. (NRC/Handelsblad)

Op 3 september wordt duidelijk dat er van de uitvoering van het vonnis door het kabinet niets terecht zal komen. Aanvullende maatregelen worden uitgesteld tot 2016. Voor de hand liggende maatregelen (sluiting kolencentrales, verlagen maximumsnelheid) worden daarbij door de VVD uitgesloten. Een rapport van het gezaghebbende Planbureau voor de Leefomgeving en het Energiecentrum Nederland wordt door het kamerlid Dijkstra van de VVD  afgedaan als prutswerkje. Tegen een dergelijke arrogantie zal staatsecretaris Mansvelt niet zijn opgewassen, neem ik aan. (Trouw)

Tot zover deze beknopte geschiedenis van de zomer van 2015, die de geschiedschrijving zal ingaan als de geschiedenis van de laatste gemiste kansen. Ik concludeer hieruit het volgende: 1. De PvdA is in dit kabinet niet opgewassen tegen de VVD, 2. Het is lang niet zeker dat dit land de 22e eeuw zal halen (dat komt natuurlijk niet alleen door het Nederlandse beleid), 3. In Parijs zullen in december belangrijke afspraken gemaakt worden over het klimaatbeleid, maar te weinig en te laat; afspraken die bovendien door landen als Nederland niet of onvolledig zullen worden uitgevoerd.

Natuurlijk blijft het van belang om te pleiten voor een VEEL intensiever klimaatbeleid, maar ik denk dat het nog veel belangrijker zal zijn ons te bezinnen hoe we als mensheid waardig zullen kunnen blijven leven op een planeet die door ons doen en laten zal verworden tot een onbarmhartig milieu. Daarbij denk ik aan het loslaten van onze gehechtheid aan het materiële, en het koesteren van die werkelijkheid die het tijdelijke ontstijgt: stilte, vreugde, schoonheid, liefde en vrede. Als we hiermee bij onszelf beginnen kunnen we deze geesteshouding ook uitdragen, en zo bijdragen aan de ontwikkeling van weerbaarheid. We zullen dat nodig hebben.

 

Een stukje vaderlandse geschiedenis (juni-sept. 2015) – deel I.

24 juni. De Haagse rechtbank bepaalt dat de Nederlandse staat zich moet houden aan door Nederland onderschreven  internationale afspraken om klimaatverandering tegen te gaan. In concreto betekent dat dat in 2020 de uitstoot van CO2 met 25 % moet zijn teruggedrongen ten opzichte van 1990. Bij het huidige beleid komt Nederland niet verder dan 17 %. De rechtbank baseert zijn oordeel op twee gronden: Nederland moet zich houden aan eerdere  beleidsfafspraken (principe van behoorlijk bestuur), en de zorgplicht jegens de burger. De rechter stelt uitdrukkelijk dat de rechtbank geen politieke uitspraken wil doen, met name zich niet wil uitlaten over het al dan niet juist zijn van het overheidsbeleid, maar zich met nadruk wil beperken tot de rechtmatigheid van de uitvoering van het beleid, getoetst aan de beide zojuist genoemde principes.

1 juli. Pieter Pauw en Sander Cahn, onderzoekers bij het Duitse Institut kür Entwicklungspolitik, noemen de reacties van de meeste politici op dit vonnis stuitend. Ze vergelijken die reacties met de reactie van  een fabriek die van de rechter opgelegd krijgt om zijn water- en luchtuitstoot verder te zuiveren, omdat de huidige uitstoot in strijd is met de wet en een bedreiging vormt voor mens en milieu; en die dit ook erkent maar het vonnis verder gewoon naast zich neerlegt en geen maatregelen neemt. (NRC/Handelsblad)

Eveneens op 1 juli roert zich de fossiele mastodont Wiegel, die nog eens even op de stoel van de rechter gaat zitten (dat is immers geen vak!) en stelt dat de rechter op de stoel van de politiek gaat zitten. De enige die daar natuurlijk een uitspraak over zou kunnen doen is een hogere rechter. Maar uit zijn  verdere column blijkt dat zijn bezorgdheid over de rechtsstaat gevoed wordt door politieke overwegingen: een radicaal klimaatbeleid acht hij te duur – en overigens loopt het met de opwarming van de aarde helemaal zo’n vaart nog niet. Een waardig vertegenwoordiger van de Twijfelbrigade. (NRC/Handelsblad)

Op 27 juli stellen de vooraanstaande D66’ers Paternotte en Bosman dat het een misverstand zou zijn om een goed klimaatbeleid te associëren met links. Wij kunnen gezien ons erbarmelijke klimaatbeleid beschouwd worden als het meest vieze land van Europa, maar de Scandinavische landen bewijzen dat het ook anders kan. Zweden en Noorwegen veranderden hun energievoorziening wel, wij nauwelijks. Denemarken, dat voor wat betreft het politieke landschap sterk op ons lijkt heeft een totale energierevolutie doorgemaakt, die nog steeds doorgaat. Rechts en groen kunnen in andere landen heel goed samen gaan. (NRC/Handelsblad)

Op 30 juli publiceert Jan Paul van Soest een artikel in Trouw, waarin hij de mythe doorprikt dat een maximale temperatuurstijging van 2˚ nog haalbaar is. 3 graden is zo goed als zeker, 4 graden zeer waarschijnlijk. Hij stelt de mystificatie in de klimaatdiscussie aan de kaak en stelt dat dit leidt tot een besluiteloze en halfslachtige politiek. Op dezelfde dag wordt bekend dat James Hansen, een wereldwijd gezaghebbend klimaatexpert, met een aantal onderzoekers heeft vastgesteld dat de zeespiegel binnen 50 jaar 3 meter zal stijgen. Uiteraard worden Van Soest en Hansen van allerlei zijden tegen gesproken, maar zij baseren zich op feiten.

Tot zover voor vandaag – morgen verder.