In de maanden februari en maart heb ik beschreven hoe we de klimaatontwrichting werkelijk onder ogen kunnen zien zonder onze veerkracht te verliezen. Een van de manieren waarop dat kan is om open te staan voor de bewustzijnstransformatie die al begonnen is, maar waarvan we ons nog weinig bewust zijn. Die bewustzijnstransformatie heb ik onder meer beschreven als een overgang van de overlevingsmodus naar een samenlevingsmodus. In dit blog ga ik daar verder op in.

Ik heb individuele bewustzijnsontwikkeling beschreven als een pelgrimsreis proces in zeven etappes.*) Je kunt die etappes onder meer kenschetsten aan de hand van de zeven chakra’s in ons lichaam en energiesysteem. Als we dat zelfde proces toepassen op de mensheid als geheel, dan zien we dat die niet verder is gekomen dan het tweede chakra.**) Het eerste chakra is het chakra van onze incarnatie en ons vermogen op aarde te overleven. Het tweede chakra is het chakra van onze identiteit , onze uniciteit en en onze autonomie, waarzonder geen keuzevrijheid mogelijk is.

De daaropvolgende chakra’s zijn wel bij sommige individuen en kleinere gemeenschappen, maar bij de mensheid als geheel niet of nauwelijks tot ontwikkeling gekomen (en ook in het algemeen niet bij het merendeel van onze leiders). Het derde chakra is het chakra van het zelfbewustzijn en van de menselijke waardigheid. Daarmee is het ook het chakra van ons hogere levensdoel: waartoe we op aarde zijn. Het vierde chakra is het chakra van het hart: van barmhartigheid, medeleven, onbaatzuchtigheid. Het zijn deze chakra’s waarvan de collectiviteit zich onvoldoende bewust is. Dat geldt a fortiori voor de daarop volgende chakra’s.

Dat heeft nogal ernstige consequenties. Het betekent dat we als mensheid eigenlijk geen idee hebben wat onze taak is op deze wereld en dus ook niet van waar we naar zouden moeten streven of wat we zouden moeten scheppen. Ook betekent het dat de mensheid als geheel in ernstige mate tekort schiet in de zorg voor elkaar en de natuur. Er zijn wel enkele ideeën vanuit de traditionele godsdiensten (rentmeesterschap, de juiste arbeid, ‘de mens leeft niet bij brood alleen’) en vanuit de ethiek van inheemse religies (eerbied voor de natuurgeesten en de voorouders), maar op mondiale schaal stelt dat weinig voor. Op individueel niveau zijn er natuurlijk wel mensen te vinden die deze chakra’s op zijn minst gedeeltelijk hebben ontwikkeld. Dat lijkt me echter een weliswaar groeiende maar toch nog kleine minderheid. Ten gevolge daarvan ervaren veel mensen weinig voldoening en levensvervulling. En dat leidt er weer toe dat er veel gecompenseerd wordt op het niveau van de onderste twee chakra’s. Vandaar verschijnselen als overmatig individualisme en eigenbelang, nationalisme, materialisme, primitief stambewustzijn (persoonsverheerlijking, het in extreme mate belang hechten aan voetbalevenementen en festivals, waar ik op zichzelf niets tegen heb), het afhankelijk zijn van onmiddellijke behoeftebevrediging, het succes van autoritair leiderschap. We zitten in de overlevingsmodus. Ik zie niet hoe we vanuit die modus op een zinvolle en creative manier kunnen omgaan met de ernstige problemen van deze tijd: klimaatontwrichting, ongelijkheid en migratie.

Hoe zal het verder gaan? Zullen we als het ware ‘vanzelf’ en tijdig tot de benodigde bewustzijnstransformatie komen? Of moeten er daarvoor eerst grote rampen plaats vinden? En wat is er het nut van om dit alles onder ogen te zien? Wel, in de eerste plaats kan het ons stimuleren na te gaan hoe het eigenlijk bij onszelf zit met de ontwikkeling van de chakra’s. Bijvoorbeeld: blijft onze barmhartigheid uitsluitend bij woorden, of doen we daar ook iets mee? Daarnaast kan het nooit kwaad eens stil te staan bij de staat van de wereld om ons heen. Soms brengt ons dat in beweging.

*) Erik van Praag, Op weg naar jezelf . . . een pelgrimsreis in zeven etappes, 2015

**) Dit idee is me aangereikt door Daniel Sheehan, Humanity Rising, aflevering 260, d.d. 1-6-21