Alleen de waakzaamheid van de publieke opinie verzekert de toekomst van een maatschappij.
Noam Chomsky

Om in deze wereld verschil te kunnen maken moet je welbewuste keuzes maken. Die moeten dan gebaseerd zijn op onderbouwde opvattingen of meningen. Om die te ontwikkelen is het nodig dat we ons op de hoogte stellen van wat er in de samenleving werkelijk gaande is, zowel het goede als het kwalijke. Blijven kijken brengt ons in beweging. Ook moeten we onze hersens gebruiken, zodat we enig inzicht verwerven in de zichtbare en minder zichtbare processen die in de wereld spelen, waarop we onze reacties en meningen kunnen baseren.

Maar wat als we geen mening kunnen vormen, omdat we het eens zijn met de tegengestelde meningen van anderen, die we een zeker gezag toekennen? Mij overkwam dat onlangs in verband met de onderhandelingen tussen de EU en Trump over de handelstarieven. – Terzijde: je kunt eigenlijk niet zeggen de EU en de VS, want de VS bestaan momenteel eigenlijk niet; als makke schapen identificeert de meerderheid van die bevolking zich voorlopig nog met één man. –

Die gezaghebbende personen waren voor mij Caroline de Gruyter en Koen Haegens, gerespecteerde columnisten van respectievelijk NRC/Handelsblad en De Groene Amsterdammer. Caroline de Gruyter was van mening dat de EU in de personen van Ursula von der Leyen en Maros Sefcovic het goed gedaan hebben. Europa had geen enkele troefkaart in handen, en is van Trump afhankelijk op velerlei gebieden, onder andere voor de verdediging van Oekraïne. Ze hebben het klaar gespeeld een openlijk conflict te vermijden en tot een uitkomst te komen die in het midden ligt van de doelen/eisen van beide partijen, te weten 15 %, waar Trump aanvankelijk 30 % eiste. Ten onrechte wordt Von de Leyen overgoten met pek en veren.

Koen Haegens daarentegen vindt dat Europa het veel harder had moeten spelen, en neemt daarbij Canada, Zuid-Afrika, China en Brazilië (Lula) tot voorbeeld. Hij stelt dat de EU zich door Trump heeft lanen vernederen, dat ze elk gezag nu hebben verloren, in werkelijkheid en in Trumps ogen. En Trump zou Trump niet zijn als hij daarom niet met nieuwe eisen zou komen waar men zich alsdan niet meer tegen zou kunnen verzetten. Bovendien heeft Europa dusdoende de genoemde bevriende landen, die wel ruggengraat tegen Trump toonden, in de steek gelaten.

Er zijn van beide kanten nog wel meer en genuanceerdere argumenten aan te voeren, want het is een complexe kwestie. Maar om dat hier uiteen te zetten voert voor het kader van een kort blog als dit te ver. Als u zich er meer in zou willen verdiepen, kunt u de betreffende columns lezen.*) Persoonlijk vind ik voor beide kanten veel te zeggen, en ik ben het verstandelijk en gevoelsmatig met beide columnisten eens. Ik kan in deze zaak dus geen standpunt innemen. Je kunt je echter afvragen of dat erg is, want ik kan ter zake toch geen invloed uitoefenen. Dat is waar, maar het voelt toch onbehaaglijk. Ik geloof dat betrokkenheid bij maatschappelijke vraagstukken belangrijk is, ook als je er niet rechtstreeks wat aan kunt doen of niet direct een mening hebt. Het maakt dat je bewuster leeft, en dat je klaar bent voor actie als dat wel zinvol is. En ook is het zo dat alle persoonlijke meningen tezamen de publieke opinie vormen. Uiteindelijk bepaalt de publieke opinie welke kant het met de samenleving opgaat.

.

*) Caroline de Gruyter in NRC van 1 en 8 augustus. Koen Haegens in De Groene Amsterdammer van 4 augustus.