Goedheid is sterker dan slechtheid
(Nelson Mandela)

Als een olievlek breidt het kwaad zich over de wereld uit. Daarom heb heb ik de afgelopen maanden veel geschreven over het kwaad en ben daarbij ingegaan op vragen als: waar komt het vandaan, wat is de functie ervan, en wat is het precies. Maar definitieve antwoorden heb ik niet gevonden. Ik realiseer me dat dit misschien niet mogelijk is – het bestaan van het kwaad is en blijft uiteindelijk een mysterie. Bovendien is het zo, dat we in deze wereld alles beleven in tegenstellingen, en het kwaad is misschien pas echt te begrijpen als we ook kijken naar het goede (zoals we duisternis pas kunnen begrijpen als we een idee hebben van wat het licht is). Daarom ga ik in dit blog maar eens in op wat het goede, wat Goed is.

Het is duidelijk dat de ideeën over wat goed is per cultuur verschillen. Maar de vraag is of onder die oppervlakte bij individuele mensen een universeel besef van wat goed, of van wat het goede is, bestaat. Een soort a priori kennis of weten, wat vervormd of zelfs onderdrukt kan worden door culturele waarden. Het zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de gulden regel – “Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden” of “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet” – in alle culturen geldig is, zij het dat de invulling in de praktijk kan verschillen. De essentie blijft dan hetzelfde: het tonen van respect, empathie en eerlijkheid in de omgang met anderen, gebaseerd op de eigen wensen en behoeften. Het zou ook kunnen zijn dat mededogen en solidariteit universele waarden zijn, ook al kunnen daar in sommige culturen verschillende groepen van uitgesloten zijn. Zo zijn er vele anekdotes van mensen die vreemdelingen of vijanden die ziek of gewond zijn toch bijstaan, ook al hebben die vijanden eerder veel verdriet veroorzaakt.

Ik heb hier impliciet al een aanduiding gegeven van wat dat universele goed zou kunnen zijn. Ook in de kunst – muziek, beeldende kunst, literatuur, architectuur, enz. – komt dat universeel goede soms tot uiting. Volgens de recensent was dat bijvoorbeeld het geval in het recente North Sea Jazz Festival.

Mensen kunnen tot kwaadaardig gedrag vervallen als de balans in hun wezen om wat voor een reden dan ook verstoord is, met name de balans tussen Yang en Yin. Naar zijn aard is Yang initiërend, penetrerend, wilskrachtig en egogericht, terwijl de Yin energie meer verbindend, ontvankelijk, bereidwillig en ecogericht is. Als de yangkracht zich niet door wu wei (niet handelen) weet in te tomen, en de yin energie daar tegenover niet door intuïtie en wijsheid voldoende sterkte weet te ontwikkelen, dan is de balans zoek, en dat is de oorzaak van veel kwaad in de wereld. Dit soort processen spelen zowel op individueel als op collectief niveau. Volgende week werk ik dat verder uit.