Categoriearchief: Persoonlijke groei

Ik ben een alarmist.

Van jongs af aan was ik een pessimist. Als kind wist ik altijd zeker dat het binnenkort ging regenen, ook al gaf het weer(bericht) daar geen aanleiding toe. Dat werd binnen de familie zelfs een ‘running gag’. En later wist ik prettige situaties vaak met mijn sombere stemming of voorgevoelens te versjteren. Maar na mijn veertigste veranderde dat. Mijn vertrouwen in het leven en mijn gevoelens van eigenwaarde namen toe. En tegelijkertijd werd mijn pessimistische grondhouding getransformeerd. Nog steeds ben ik van nature geen optimist, maar ik zou me nu eerder een realist noemen, al blijft het oude imago mij tot op de huidige dag wel aankleven.

Maar. . .

Zoals ik het zie wordt de mensheid in toenemende mate van waarschijnlijkheid door drie grote rampen essentieel bedreigd: een atoomoorlog*), nieuwe (en wellicht nog veel gevaarlijker en ontwrichtender) pandemieën en de klimaatverandering . Het helpt daarbij niet dat onze democratie ook gevaar loopt. Is dat nu pessimisme? Of is dat alleen maar niet mijn kop in het zand steken?

Langzamerhand beginnen heden ten dage onze politici, het bedrijfsleven en het publiek zich van deze scenario’s bewust te worden. Maar de consequenties daarvan lijken nog niet echt tot iedereen door te dringen. Anders zou dat wel zichtbaar worden in een urgentie van strategie en maatregelen waarvan voorshands nog weinig is gebleken. Ook wil men de werkelijkheid nog niet echt onder ogen zien. (Zo worden er nog steeds atoomonderzeeërs gereed gehouden die kruisraketten met atoomkoppen kunnen afvuren, en gaat men nog steeds uit van een klimaatscenario van 1,5 graad temperatuurstijging, terwijl we afstevenen op 4 graden of meer.)

Dat is ook best wel begrijpelijk. Als we de consequenties van deze toekomstbeelden werkelijk tot ons door laten dringen kunnen we al gauw iedere hoop en levensvreugde, en daarmee onze vitaliteit verliezen. Deze denkbeelden werken verlammend. En daar heeft natuurlijk niemand wat aan. We kunnen alleen maar met het bewustzijn van deze doemscenario’s leven als we daarnaast een visie ontwikkelen van een stralende toekomst, die eveneens bereikbaar kan zijn, en waarin een plaats is voor datgene of diegene(n) die groter is(zijn) dan wij. Zij die me de laatste jaren gevolgd hebben weten dat ik dat gedaan heb en daarover heb gepubliceerd.**) Een dergelijke visie stuurt, samen met de doemscenario’s, je handelen en voedt je hoop. Zo houd ik het leven. Het kan me dan niet schelen weggezet te worden als ‘alarmist’. Sterker nog, ik draag dit epitheton met ere en waardigheid en ben er zelfs trots op. Liever een alarmist dan een struisvogel.

De ’trickster’*

Geef een reactie

Citaat: De mens leert gedurende zijn ontwikkeling bepaalde gedragingen te tonen, omdat deze van pas komen of gewaardeerd worden, zij vormen de ‘persona’.
De schaduw bevat het tegengestelde van de eigenschappen van de persona. Het is datgene van onszelf wat we proberen te verbergen, dat niet werd gewaardeerd en daarom is verdrongen en gedwongen wordt een verstopt leven te leiden. (Jung vereniging). De schaduw kan ideeën bevatten waarvan we geleerd hebben dat die ‘fout’ zijn, eigenschappen die we verwerpelijk vinden, neigingen die we afkeuren. Allemaal ‘negatieve’ kanten van onszelf die we liever niet dan wel hebben, en die we daarom verheimelijken of onderdrukken. Ze blijven in het diepe duister van onze persoonlijkheid verborgen: in de schaduw, en groeien daar.

Het geleidelijk aan het licht brengen van onze schaduw is een noodzakelijke voorwaarde voor persoonlijke en spirituele groei. Maar we doen dat vaak niet of te weinig, juist omdat we afkeuren wat in de schaduw ligt en daar soms bang voor zijn. Een voorbeeld daarvan is onze neiging tot wreedheid, die bijna iedereen wel in zekere mate heeft. Maar als we de schaduw blijven onderdrukken komt hij er uiteindelijk toch uit, soms verkapt en geleidelijk, maar als dat de druk onvoldoende wegneemt, als een uitbarsting, zoals de aarde af en toe uitbarst in een vulkaan.

Als we samenlevingen beschouwen als een levend organisme – en dat doe ik – dan geldt voor samenlevingen hetzelfde mechanisme. Een schaduwkant van de Westerse cultuur is onze leugenachtigheid en onze neiging anderen te bedriegen als we daar zelf voordeel bij kunnen behalen. Deze schaduw komt er tegenwoordig geleidelijk uit in de vorm van onoprechtheid in de politiek en het bedrijfsleven, competitiedrang, misdaad, complottheorieën, gewelddadigheid, en zo meer. Bij een aanzienlijke minderheid van het Amerikaanse volk is deze nu tot een uitbarsting gekomen. Trump was daarvoor een prachtige katalysator, omdat zijn overheersende archetype de ’trickster’ is (in positieve zin: het doorbreken van conventies, stoffigheid en voorspelbaar gedrag; in negatieve zin: anderen manipuleren door dubbelhartigheid; citaat Caroline Myss). Dat is de derde verklaring voor het feit dat Trump nog niet echt verslagen is (de vorige twee vind je in mijn vorige blog).

Wat kunnen we daar nu tegen doen? Het beste lijkt me dat we de schaduw op dit terrein in onszelf onderzoeken en aan het licht brengen. Ik ben ook niet in mijn eerste leugentje gestikt. We vinden altijd wel een excuus voor afkeurenswaardig gedrag (zie nu bijvoorbeeld de ondervraagden bij de toeslag affaire, of het gedraai van boeren en de overheid rond de stikstof problematiek); dat geldt voor de politiek maar ook voor ons persoonlijk. Geloof in en liefde voor de waarheid en eerlijkheid als deugd lijkt me het beste tegengif tegen de verrommeling van onze samenleving.

*) Dit blog is geïnspireerd op het artikel ‘Trickster Times’ van Sharon Blackie: https://sharonblackie.net/trickster-times/

Toeval of lotsbestemming?*

1 reactie

Volgens mij kan je je leven op twee manieren leven: onder invloed van het (nood)lot, of gericht op je bestemming. Fate of destiny. Laten we eens onderzoeken wat elk van deze levenswijzen voor consequenties heeft.

Als je je leven leeft als onderhevig aan het lot, dan komen alle gebeurtenissen in je leven – groot en klein, vreugdevol of vreeswekkend, ingrijpend of niet – schijnbaar toevallig op je weg. Vrije wil, zo die al bestaat, heeft daarop geen invloed. De enige invloed die je hebt is de wijze waarop je op die gebeurtenissen reageert. Spirituele ontwikkeling in dit leven is het ontwikkelen van eens stoïcijnse levenshouding: alles aanvaarden zoals het komt. Het leven geeft, het leven neemt, je kunt er toch niets aan doen (Dit is de houding die gepraktiseerd is door de Stoa, en artistiek vormgegeven is in de klassieke Griekse tragedies). Als je er in dit soort leven in slaagt de realiteit (je eigen geestesleven en de buitenwereld) te ervaren los van alle conditionering, oordelen, idealen en beeldvorming vooraf dan kun je echt gaan zien. Uit dit zien vloeit dan je persoonlijk en maatschappelijk handelen voort. Dit is de betekenis van Krishnamurti’s beroemde uitspraak: ‘zien is handelen’. Alleen dit handelen is effectief en heilzaam, alle handelen dat aan dit stadium vooraf gaat is gebaseerd op het denken in de breedste zin des woords, en heeft altijd zowel negatieve als positieve effecten. Vandaar dat het taoïsme leiders aanbeveelt niet te handelen – bedoeld wordt naar mijn mening niet doelbewust te handelen, maar alleen te handelen als dit uit directe, onmiddellijk ervaring (dus zonder tussenkomst van iets) of noodzaak voortvloeit. Het is mijns inziens niet erg gemakkelijk deze levenshouding te vervolmaken – er gaat meestal minstens een leven mee heen. Hoe verder je komt, hoe meer je kunt ervaren dat alles in deze wereld één is.

De andere levenswijze, die gericht is op je bestemming, vraagt dat je ontdekt wat je sacred contact in je leven is: wat je op aarde te leren, te doen en te geven hebt (de term is van Caroline Myss). Deze houding is dus niet uitsluitend gericht op het NU, maar ook op de toekomst en schept een creatieve spanning tussen heden en toekomst. In dit soort leven ben je meer sturend en bewust creërend bezig. In de tijd dat ik nog coach en loopbaanconsultant was heb ik ontdekt dat mijn cliënten niet alleen op zoek waren naar hun talenten en interesses, maar ook naar hun bestemming, naar een hoger levensdoel. In mijn ervaring kan iedereen zo’n doel vinden, als je je aandacht er op richt. En als je dit doel gevonden hebt gebeuren er twee dingen: je gaat je handelen afstemmen op het bereiken van dit doel, en de gebeurtenissen in je leven verliezen hun toevallig karakter. Er komen meer ‘zinvolle’ gebeurtenissen op je pad. Synchroniciteit gaat in je leven een rol spelen. Ook gaat je innerlijke gids duidelijker tot je spreken, en deze beïnvloedt de keuzen die je maakt en de beslissingen die je neemt. Dit hele proces kan leiden tot een diep gevoel van voldoening, ook als je levensdoel niet bereikt wordt. Maar dit is een leven met meer spanning en soms zelf stress dan het eerste leven; ook al omdat je handelen nooit een eenduidig effect heeft. Spirituele ontwikkeling in dit leven is het ontwikkelen van je intuïtie, liefde en uiteindelijk eenheidsbewustzijn.

Het kan dat ook bij hen die niet zo bewust met hun leven omgaan een van de beschreven levensstijlen domineert. Maar als je kiest voor een bewuster leven, dan kun je uitzoeken welke stijl je past. Ik zelf heb mijn leven meer geleefd op de tweede manier – al waren er ook momenten (bijvoorbeeld toen ik getroffen werd door een levensbedreigende ziekte) dat kortstondig de eerste levenswijze domineerde. En met het klimmen der jaren wordt de eerste levenswijze aantrekkelijker voor mij, maar ik slaag er nog niet erg in deze te praktiseren. Het past volgens mij niet zo bij mijn karakter. Ik geloof overigens niet dat de ene levenswijze ‘beter’ is dan de andere. Ga maar eens na welke van de bovenstaande beschrijvingen het beste op jouw leven past, of welk van die twee voor jou het aantrekkelijkst is. Daar zou ik dan hoe dan ook vrede mee hebben.

*) Op bovengenoemde website vind je interessante beschouwingen over dit thema.

Ik-Gaia heb kanker.

Geef een reactie

Gaia is ziek. Een van haar organen leidt aan een gevaarlijke virus-pandemie, die haar hele welzijn bedreigt. Maar er is een meer ernstige chronische ziekte. Die kan ik het beste metaforisch beschrijven als kanker. Bij kanker zijn er cellen in tenminste één orgaan die niet normaal groeien en afsterven, maar die voortwoekeren ten koste van hun omgeving, en uiteindelijk ten koste van het hele organisme.

Het orgaan van Gaia waarin de kanker woekert is de mensheid. Deze woekert voort ten koste van de gezondheid van het geheel: andere organen, ecosystemen, biodiversiteit, en onderlinge destructiviteit van de cellen van dit orgaan (de mensen); en uiteindelijk wordt het orgaan zelf door zichzelf bedreigt. De metafoor gaat in die zin mank dat Gaia het wel zal overleven, maar niet dan na ernstige schade en gewondheid.

Als we nu willen oefenen met onze nieuwe identiteit – ik ben Gaia – dan zit er niets anders op dan te zeggen: ik heb kanker. Nu blijkt hoe moeilijk het is die nieuwe identiteit onder de huid te krijgen. Maar het loont de moeite om het minstens als oefening maar eens te proberen. Dan ervaren we pijn en angst, en dat brengt ons in beweging. Het levert meteen al een aantal inzichten op over hoe we die kanker te lijf kunnen gaan door na te gaan hoe we dat met onszelf als individu zouden doen. Dat is natuurlijk makkelijker te bedenken als je zelf ook kanker hebt of hebt gehad, maar anders kun je het je misschien ook wel inleven.

Ik behoor tot de bevoorrechte groep die inderdaad kanker heeft gehad, en er volledig van is genezen. Als ik er over nadenk wat die genezing bewerkstelligd heeft, dan kom ik op drie factoren: medische en psychisch-sociale ondersteuning (operatie, bestraling, natuurgeneeskunde, informatie, bemoediging), geestelijke oefening (geleide fantasieën volgens de methoden van Simonton en Siegel*, meditatie, het ontwikkelen van vertrouwen) en de voorzienigheid zelf, die me met genezende levenskracht heeft gezegend.

In het volgende blog zal ik beschrijven hoe we ons die factoren bij mij-Gaia kunnen voorstellen.

*) O. Carl Simonton e.a., Op weg naar herstel, 1983; Bernie S. Siegel, Lessen van wonderbaarlijke patiënten, 1987. Zie ook: Caroline Myss, Anatomy of the Spirit, 1996; ook vertaald.

Ik ben Gaia – II

Geef een reactie

(Het is handig om voorafgaand aan dit blog eerst het vorige blog te lezen, als je dit niet al gedaan hebt)

Hoe kunnen we onze nieuwe identiteit – Ik ben Gaia – onder onze huid krijgen?

Dan moeten we ons in de eerste plaats afvragen of we het concept van Gaia onderschrijven: Gaia is één levend organisme, waar alle leven op aarde, inclusief wijzelf, deel van uitmaakt, plus alle natuurkundige en chemische processen op en onder het land, in de zee, in het binnenste der aarde, en in de atmosfeer. Ook de zogenaamde ‘dode’ natuur (die overigens vaak minder dood is dan we denken) behoort daartoe. Als we dat idee van Gaia als één organisme accepteren moeten we nog een stap verder gaan: Gaia heeft net als wij bewustzijn waarvan ons bewustzijn deel uitmaakt. Als we van deze these niet overtuigd zijn, zullen we ons hierin door middel van literatuur (een goede introductie is een van de boeken van James Lovelock), of door middel van cursussen (https://marcsiepman.nl/aanbod/, of http://Findhorn.org), of via internet moeten verdiepen. Maar vooral loont het om over deze vraag te mediteren, thuis, of buiten in de vrije natuur.

Mocht de uitkomst van dit onderzoek er toe leiden dat je de Gaia these niet kunt onderschrijven dan eindigt hier jouw streven om een Gaia-identiteit te verwerven, want je kunt je niet identificeren met iets dat geen eenheid is en geen bewustzijn heeft. Maar anders kunnen we nu de volgende stap maken: onze Gaia-identiteit ontwikkelen. Hoe doen we dat? Dat kunnen we leren van hoe we onze ik-identiteit ontwikkelden (zie mijn vorige blog). We kunnen in de eerste plaats onze negatieve kernovertuigingen omtrent Gaia – bijvoorbeeld: deze wereld is een tranendal waarin wreedheid domineert – transformeren. In de tweede plaats kunnen we ook voor onze Gaia-identiteit de archetypen uitvinden en toedelen aan de verschillende astrologische tijdvakken. En in de derde plaats: we kunnen ook voor Gaia onze visie ontwikkelen en onze bestemming ontdekken. Net als het geval was bij het ontwikkelen van onze ik-identiteit is het echter van belang tegelijkertijd de huidige realiteit, in dit geval de toestand waarin Gaia zich nu bevindt, ten volle onder ogen te zien – anders is je visie gebaseerd op drijfzand.

Dit is allemaal wel heel makkelijk gezegd, maar ik denk dat het maanden, misschien jaren, misschien levenslang duurt voordat dit allemaal leidt tot een Gaia-identiteit. Het vraagt aandacht, tijd en bovenal oefening: uitspraken bedenken die beginnen met ‘Ik, Gaia . . . ‘ Het is echter noodzakelijk dat we deze uitdaging aangaan, want daarzonder is een hoger niveau van ons collectieve bewustzijn heel lastig te bereiken. Ik denk dat tenminste 40 % van de wereldbevolking deze quantum sprong zal moeten maken, willen we het als mensheid redden op deze planeet – uiteraard is deze persoonlijke mening niet gebaseerd op enig wetenschappelijk bewijs.

In mijn volgende blog zal ik een voorbeeld uitwerken waarin ik zal laten zien hoe moeilijk het soms is om een zin te beginnen met ‘Ik, Gaia. . . ‘ Dat blog verschijnt pas over twee weken, want ik ga eerst een week op vakantie.

Ik ben Gaia

Geef een reactie

Jarenlang heb ik gedacht dat de manier om betekenis te geven aan je leven was om uit te vinden wat je bestemming – of missie, opdracht, sacred contract, hogere levensdoel – is en daar dan naar te leven. Zodoende vind je dan ook je zelfwaardering, levensvervulling, voldoening en je identiteit: ik ben, ik besta. Maar in deze periode van bewustzijnstransformatie en paradigmaverschuiving (die al in 1945 is ingezet, en thans in een stroomversnelling lijkt te komen) is dat niet meer voldoende. We dienen eenheidsbewustzijn te ontwikkelen. Het verstandelijk weten dat we allemaal deel uitmaken van een groter geheel is nu bij de meeste mensen – zeker bij de lezers van dit blog – wel doorgedrongen. Maar dat verstandelijke inzicht is nog iets anders dan dat eenheidsbewustzijn in al je vezels doorvoelen. We dienen te transformeren van ik ben naar ik ben Gaia.

Hoe ontwikkelen we nu die nieuwe identiteit? Wel, op analoge manier zoals we de ik-identiteit ontwikkel(d)en. Ter herinnering: dat kan/kon op verschillende manieren. Een manier is om antwoord te vinden op vragen als : wie of wat ben ik, en waar ga ik naar toe? Deze tweede vraag is nauw verwant aan de vraag naar onze bestemming. Voor sommige mensen is het antwoord op die vraag al vroeg in hun leven volstrekt helder, maar voor de meesten van ons is het vinden van onze bestemming een hele zoektocht, een echte queeste of pelgrimsreis. In mijn jarenlange praktijk als therapeut en coach heb ik vele hulpmiddelen aangedragen om die reis te volbrengen. Ik noem er een drietal: 1. het ontdekken en transformeren van je negatieve, vaak onbewuste kernovertuigingen, 2. het uitvinden wat de archetypen zijn die je persoonlijkheid karakteriseren, en hoe ze in de verschillende domeinen van je bestaan een rol spelen*), en 3. het ontwikkelen van je levensvisie (te onderscheiden in een zijnvisie – wie wil ik zijn – en een doenvisie – wat wil ik in dit leven doen – ; beide te formuleren alsof die visies reeds bereikt zijn (affirmaties). Als je er tegelijkertijd in slaagt de werkelijkheid – zowel wie je bent als wat er om je heen gebeurt – onder ogen te zien gaan die visies voor je werken: je wordt er door geïnspireerd en je krijgt de wind mee.

Het voert te ver om deze en andere hulpmiddelen hier uit te werken, daarvoor zijn er andere media. Het spreekt vanzelf dat ik die hulpmiddelen ook voor mezelf heb toegepast. Dat leidde er toe dat ik steeds dichter kwam bij mijn uiteindelijke bestemming. Die heb ik in de loop van mijn leven steeds duidelijker kunnen formuleren: van ‘zoeker’ via ‘onderzoeker, ziener, leraar, leermeester’ naar uiteindelijk de bestemming die ik het beste kan formuleren als een zen-metafoor: ‘het putten van water en het hakken van hout’. Evenzovele stations op mijn levensreis. Mijn volgende bestemming lijkt me de dood, maar dat is geen levensbestemmming meer. Dit is uiteraard mijn persoonlijke reis, die van jullie ziet er waarschijnlijk weer heel anders uit.

In mijn volgende blog ga ik er op in hoe we op vergelijkbare wijze onze Gaia-identiteit kunnen ontwikkelen.

*) Caroline Myss, Sacred contracts, 2001

Haiku’s als troost.

Geef een reactie

Bijna iedereen kent wel de Japanse dichtvorm van de Haiku: een drieregelig gedicht van achtereenvolgens 5, 7 en 5 lettergrepen. Minder bekend is aan welke regels een ‘echte’ haiku moet voldoen:

Er moet een natuuromschrijving in voorkomen (doorgaans in de eerste (twee) regel(s).
Er moet een ontwikkeling in plaats vinden, van de ene toestand naar een andere, die er mee contrasteert, of van één gezichtspunt of perspectief naar een nieuw gezichtspunt of perspectief.

Met name die tweede voorwaarde maakt een haiku bijzonder geschikt om van een sombere stemming over te stappen naar een breder perspectief. Of van een negatief denkbeeld over jezelf of de wereld om je heen, naar een meer positieve kijk. Enkele voorbeelden:

De lege woestijn.
Onverwachte regen valt
op zaad dat ontkiemt.

In het open veld
dreigen donkere wolken.
Daar achter de zon.

Probeer het maar eens – het is leuk om te doen en het werkt echt. Ik sta open voor ingezonden haiku’s. Dat kan via reacties op dit blog of via mijn email: e.van.praag@hetnet.nl, vanwaar ik ze kan publiceren (tenzij je daar geen toestemming voor geeft).

De zoektocht naar waarheid, deel III

Geef een reactie

Mensen leven in groepsverband. Dat is al zo lang als de mensheid bestaat. Vroeger was er het stamverband. In de landbouwrevolutie ontstond de familie (meer uitgebreid dan het huidige gezin). Daarna de buurt- of dorpsgemeenschap, het hof (graafschap, hertogdom), het klooster, de stad, de natie, de vereniging, de organisatie. En waarschijnlijk vergeet ik nog het een en ander; zeker in landen buiten het Westen.

Al deze collectiviteiten kunnen een bron zijn van waarheid. Algemene kennis over deze organismen kunnen we vinden in de wetenschap: geschiedenis, sociologie, psychologie, organisatieleer, enzovoort. Maar we kunnen ook direct contact maken met de in onze omgeving bestaande collectiviteiten waarvan we al dan niet deel uitmaken, en dat kan ook heel leerzaam zijn.

Aan al deze vormen van groepvorming kunnen we een structuur en een cultuur onderscheiden. De structuur is het netwerk van formele en informele relaties, de cultuur de wijze van met elkaar omgaan en de normen en waarden die daaraan ten grondslag liggen. Ten dele zijn deze structuur en cultuur direct waar te nemen, maar er zijn ook meer verborgen aspecten, en het vereist nauwlettende waarneming, en soms nader onderzoek om die te zien. Denk aan ‘geheime’ bondjes binnen families of organisatie, of aan een onderhuids conflict in families of teams dat gemaskeerd kan worden door oppervlakkige vriendelijkheid. Er zijn vele voorbeelden te bedenken. Als je er eenmaal oog voor krijgt kan je het aanvoelen.

Onder deze cultuur en structuur bevindt zich een diepere laag: de ziel of identiteit van een groep of organisatie. Ik heb daar in januari en februari uitvoerig over geschreven, dus ik wou er nu maar kort over zijn. De identiteit of de ziel kan expliciet geformuleerd zijn, in de vorm van een beginsel of een motto, maar ook een meer verborgen leven leiden als een gevoel van trots om bij de familie, groep of organisatie te behoren. Hieruit blijkt dat de groepsidentiteit een onderdeel is van de persoonlijke identiteit, en alleen al daarom al is het goed om die groepsidentiteit te onderzoeken.

We kunnen concluderen dat er aan groep of organisatie veel valt af te zien. Waarom is het van belang daar aandacht aan te besteden? Waarom zouden we ook hier de waarheid van ‘wat is’ willen onderzoeken? Dat is van belang om ook in deze context schijn en leugen te ontmaskeren, en ook omdat we alleen op die manier ook enige afstand kunnen nemen van de groepsverbanden waartoe we behoren. En dat is weer nodig om in vrijheid de wezenlijke keuzes in ons leven te maken.

De zoektocht naar waarheid, deel II

2 reacties

In onze zoektocht naar Waarheid (zie de vorige twee blogs) besteed ik vandaag aandacht aan de tweede kolom uit bovenstaande matrix. De waarheid is ook te vinden in het contact met de ander. Een voorwaarde daarvoor is dat je echt wilt luisteren en echt wilt zien. Kunnen en willen we luisteren zonder meteen te reageren? Kunnen we luisteren zonder iets te willen bereiken? Kunnen we door de woorden heen, middels toon en expressie van de ander, contact krijgen met de achterliggende gemoedsbeweging? Met andere woorden: kunnen we luisteren uit echte interesse in wie die ander is? En kunnen we kijken zonder dat een voorafgaand beeld van die ander schuift tussen wat we zien en wie die ander werkelijk is? Kunnen we in het gelaat en de motoriek van de ander zijn/haar essentie zien? Met andere woorden: kunnen we en willen we zien zonder oordeel vooraf?

Al we tot dit alles bereid en in staat zijn – dat valt overigens door oefening te leren – kunnen we de ander echt leren kennen. En dat werpt ook weer een licht op onszelf. Het unieke zelf van de ander, het geheel van zijn/haar eigenschappen, roept vrijwel altijd een innerlijke reactie op: van sympathie of antipathie, hoe licht ook. Dat heeft alles te maken met soortgelijke eigenschappen, openlijk of verborgen, in onszelf. De ander is wat dat betreft onze beste leermeester, met name als die bij ons een heftige negatieve reactie oproept. Dat verwijst dan meestal naar onverwerkte ervaringen in onszelf, die als belemmeringen kunnen werken voor de vervulling van ons leven.

Dit alles gezegd zijnde is het ook goed om ons te realiseren dat de ander , als wijzelf, ook uniek is, en dus altijd anders dan wijzelf. Wij kunnen en moeten de ander niet willen vangen in een door ons vooropgezet denkkader (Levinas*). Dan kan het zijn dat we de uniciteit van de ander echt gaan ervaren. Als we helemaal open met de ander contact kunnen maken, dan kan het gebeuren dat we verbinding maken met haar/zijn ware zelf, en daarmee met ons eigen ware zelf (zie vorige blog). Dan kan er tussen ons en de ander liefde en eenheid ontstaan. Dat kan in een vaste relatie, maar ook tussen vrienden, familieleden of, bij momenten, in andere contacten.

Zo zien we dat het het contact met de ander naast het contact met onszelf ook een bron van waarheid kan zijn. In het volgende blog kom ik te spreken over de derde kolom in het schema.

*) Joachim Duyndam & Marcel Poorthuis, Levinas, 2003, en http://www.duyndam.demon.nl/gelaat.pdf

De zoektocht naar waarheid, deel I

Geef een reactie

In mijn vorige blog stelt ik dat onze opdracht in dit leven het zoeken naar waarheid is. Maar wat is waarheid?

Zoals ik zie het zie komt waarheid in tien hapklare brokken, die je kunt ordenen op twee dimensies: materieel-spiritueel (of: zichtbaar-onzichtbaar), en op de dimensie micro-meso-macro. Ik heb dit weergegeven in onderstaande matrix, die bestaat uit tien cellen.

Laat ik op elk van die cellen wat nader ingaan. (Dat is natuurlijk veel te veel materiaal voor dit blog, dus dat moet in een paar afleveringen). Maar eerst iets over de dimensies. De dimensie materieel-spiritueel komt overeen met datgene wat we met onze vijf zintuigen kunnen waarnemen (materieel), en datgene wat we alleen maar kunnen kennen door intuïtie of openbaring ( innerlijk weten). De dimensie meso-macro is een in de organsatiewetenschap heel gebruikelijke indeling. Onder micro verstaan we alles wat één of twee individuen betreft, meso is het niveau van organismen die uit meer mensen bestaan (teams, de organisatie), en macro slaat dan op de samenleving als geheel, wat ik heb uitgebreid tot de wereld en het universum.

Dan nu de cellen. De cellen in de eerste kolom slaan op zelfonderzoek. Zoeken naar waarheid in deze cellen is zoeken naar het antwoord op vragen als: Wie ben ik, wat is mijn missie hier op aarde, wat is mijn bestemming, waar ga ik naar toe? Dit onderzoek, als het oprecht en zonder zelfmisleiding en oordeel wordt uitgevoerd, leidt tot zelfkennis en zelfinzicht, en uiteindelijk in de regel tot zelfwaardering en levensvreugde. Als we ons beperken tot zelfobservatie, inclusief de observatie van ons gedrag, dan vinden we uiteindelijk ons unieke zelf: ons unieke lichaam (vingerafdruk, iris, gelaat), onze unieke gift die we te geven hebben aan de wereld (ons stukje van de planetaire puzzel), onze opdracht. We stuiten dan ook op onze pijn, blokkades en weerstanden; struikelblokken op ons levenspad. We leren zodoende datgene kennen wat we onze persoonlijkheid of ons karakter noemen. Gaan we meer de spirituele weg op (meditatie, numineuze ervaringen), dan komen we uiteindelijk uit bij ons ware zelf: ons diepste zijn waarin we allemaal gelijk zijn.*) Dit openbaart zich aan ons als leegte, als het besef dat we geleid en gedragen worden, en als het contact met ons oorspronkelijke weten: dat wat we altijd al geweten hebben voorafgaande aan de kennis en de normen en waarden die ons zijn aangeleerd. Het is onze innerlijke gids, ons oer-geweten (wat Kant het a priori noemde), de bron en het fundament van ons bestaan.

Het bereiken van zelfinzicht is een voorwaarde voor verdere waarheidsvinding, want het maakt dat je de moed vindt en in staat bent om onbevooroordeeld te blijven kijken. Je benadert dan de werkelijkheid in plaats van deze mooier of just lelijker te maken dan die is. Wordt vervolgd.

*) Marc Gafni, Your Unique Self, 2012