Maandelijks archief: oktober 2025

Rampzalig

Maar ik zeg jullie heb je vijanden lief
(Matth, 5:43)

Iedrereen die me in de loop van de jaren gevolgd heeft weet wel dat ik politiek links georiënteerd ben. Ik heb nooit willen vermelden van welke partij ik een aanhanger ben, om geen lezers van mij te vervreemden. Maar het zal mijn lezers wel duidelijk zijn dat ik zeer teleurgesteld ben door de verkiezingsuitslag. Nederland heeft gekozen voor een rechts kabinet. Omdat de VVD en PvdA/GroenLinks zo’n totaal verschillende visie hebben op wat er met dit land moet gebeuren kunnen zij niet samen regeren, en is een kabinet door het midden niet mogelijk. Er zullen nog velel analyses volgen; daar heb ik weinig aan toe te voegen. Toch enkele kanttekeningen.

Er zijn bij deze verkiezingen drie winnaars: D66, CDA en Ja21, en drie verliezers: NSC, PVV en GroenLinks/PvdA. Als je dus zuiver democratisch te werk gaat leidt dat logischerwijs tot een rechtse regering: met de winnaars en de VVD, die slechts weinig verloren heeft. Dat is wel even slikken voor diegenen die D66 gestemd hebben omdat ze GLPvdA te links vonden. Zij krijgen nu een rechts kabinet .
De verkiezingscampagne ging weinig over de inhoud, maar meer over wie de beste lijsttrekker was. Dat was klaarblijkelijk Rob Jetten, met Henri Bontebal als goede tweede. Zij zijn goede ‘performers’, hetgeen niet gezegd kan worden van Frans Timmermans, die bovendien een beetje last had van hoogmoed. Dat hij waarschijnlijk veruit de beste premier zou zijn, met zijn ervaring, relaties en internationaal aanzien, deed niet ter zake. Sinds 1939 hebben we zes premiers gehad die niet leider waren van de grootste, maar van een kleinere partij in de regeringscoalitie (Colijn, De Geer, Gerbrandy, Schermerhorn, Drees en Biesheuvel). Dat zou Frans Timmermans ook heel goed geweest kunnen zijn, maar dat is door de VVD onmogelijk gemaakt – resulterend in het zich terugtrekken van Timmermans. Wij Nederlanders hebben een opmerkelijk talent in het verslijten van onze beste leiders.
GLPvdA was de enige partij die een sluitende staatsbegroting wist te combineren met behoud van de zorg; de enige partij die een doordachte oplossing had voor het asielvraagstuk (zij het ook niet zonder problemen) en voor het stikstof/woningprobleem. Dat gaan we nu allemaal niet krijgen. Evenmin is met dit rechtse kabinet een radicaal klimaatbeleid mogelijk.

Er is nog meer over te zeggen maar ik wilde het hier nu maar bij laten. Wat zijn de consequenties van deze verkiezingsuitslag voor hen die, zoals ik, geloven dat een werkelijk humane maatschappij alleen maar gebaseerd kan zijn op een collectief verdiept bewustzijn gericht op eenheid. Op waarden als eerbied voor het leven in al zijn facetten, vrijheid in gebondenheid, waarheidsliefde en openheid. Kortom: werk aan de winkel: onderzoek naar de rechtse tendensen in onszelf en leren daar op een verantwoorde wijze mee om te gaan, en het ontwikkelen van onze liefde zonder aanzien des persoons.

Onbeantwoorde vragen.

Geef een reactie

Ook in dit blog laat ik in verband met de verkiezingen een gast aan het woord. De vragen in dit blog kan u waarschijnlijk allemaal vlot beantwoorden. Maar het is toch wel goed om er voor de verkiezingen eens even bij stil te staan, en er over van gedachten te wisselen met anderen. Mocht u, net als Fokke en Sukke, nog aarzelen over op welke partij u uw stem zou willen uitbrengen dan kan dit, net als het kieskompas en de stemwijzer, u daarbij behulpzaam zijn. (de laatste alinea van deze column begrijp ik niet)

Dolf Jansen
Column

Even wat vragen die ik graag aan de praattafels gesteld zie worden
Trouw, 14 september 2025

Er zijn nogal wat talkshows, en vergelijkbare stukjes zendtijdvulling, op uw tv. Omdat ik geregeld ‘duiders’ zie die niet duiden maar een mening pushen, en te vaak mensen zie praten over zaken waar ze geen enkele deskundigheid over hebben (het kabinet-Schoof is er grotendeels uit opgebouwd) en vooral te weinig kritische vragen zie, heb ik even een lijstje gemaakt van vragen die ik deze week graag gesteld zou zien/horen worden.
Soms kunt u uit de vraag opmaken wie zou moeten antwoorden, veel vaker maakt dat eigenlijk niet uit. Om met Trumps woorden te spreken: Here we go!

Denkt u dat de planeet waarop wij leven onze huidige manier van consumeren aankan? En hoe lang nog? Denkt u dat de planeet waarop wij leven meer economische groei aankan? En hoeveel nog?

Een huis van anderhalf miljoen
Vindt u dat wetenschap en wetenschappelijke bevindingen leidend moeten zijn bij politieke beslissingen? En hoe verhoudt zich dat tot ‘een gevoel dat mensen hebben’, al dan niet in de onderbuik?

‘U (en partijgenoten met dezelfde spindoctor) beweert dat ‘de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek gezinnen 400 tot 500 euro per maand kan gaan kosten’. Negeert u in die zin bewust de voorgestelde langzame afbouw – gespreid over 8 tot 30 jaar – en spreekt u in die zin over ‘de hardwerkende Nederlander’ of over mensen met een huis van zeg anderhalf miljoen?

In hoeverre denkt u dat de positie van de vrouw en haar veiligheid op straat negatief is beïnvloed door de toon die tegen vrouwelijke politici en opiniemakers wordt aangeslagen, ook in de Tweede Kamer, door dezelfde toon (en grapjes…) aan talkshowtafels, en door influencers, opstellers van bangalijsten binnen studentenverenigingen en religieuze zeloten?

Vindt u dat een politieke partij die zelf vrouwen uitsluit mag meepraten over de positie van de vrouw in ons land?

Is het in tijden van constante cyberaanvallen en drones boven Navo-grondgebied nog aanvaardbaar dat partijen in ons parlement openlijk (of minder-openlijk) pro-Russisch zijn? Zou zo’n partij ooit en op enige manier deel mogen uitmaken van onze regering? En wat vindt u van partijen die die regeringsdeelname onlangs mogelijk hebben gemaakt?

Voor of tegen Israël
Eindigt het recht op zelfverdediging door Israël op het moment dat alle Palestijnen vermoord of verjaagd zijn, of op een eerder moment?
(Eventueel aangevuld met:) Welk aantal Palestijnen dat wel in leven blijft vindt u redelijk?

Vindt u dat sportbonden die blijven sporten met en tegen Israël een punt hebben als ze zeggen van de sport te zijn en niet van de politiek? Of zijn sportbonden die toernooien organiseren in zeg Rusland, Qatar, Saudi-Arabie en de VS-anno-2026 juist heel erg politiek?

Recht op gifspuiten
Heeft een agrariër recht gif te spuiten? Heeft een fabriek het recht de omgeving en omwonenden te vergiftigen? Heeft een luchthaven het recht door te gaan, ook zonder natuurvergunning?

Zou het kunnen dat minder hard taalgebruik, minder breekpunten en minder de schuld van problemen bij een bepaalde groep leggen en meer inhoudelijk taalgebruik met ideeën, visie en aanzetten tot samenwerking een hoop politieke en daarmee sociale problemen een stuk behapbaarder zou maken?

Als u echt de Messias uit de Maasstad bent, waarom staat er dan nogsteeds een saaie fles water op tafel?
Staat u volgende wedstrijd bij Vitesse op de rechtervleugel?
Komt u nog eens terug aan onze tafel?

Dolf Jansen is cabaretier, columnist, schrĳver en radiomaker met een felgroen hart.

Het kabinet Schoof, een van de effectiefste regeringen in de laatste decennia.

Geef een reactie

De twee komende blogs wijd ik aan de verkiezingen. Ik laat daarbij gasten aan het woord, die het minstens zo goed verwoorden als ik het zou doen. Vandaag het eerste blog dat twee dagen vroeger verschijnt dan normaal, in verband met mijn afwezigheid vanaf morgen.

Peter van der Maat

𝐊𝐚𝐛𝐢𝐧𝐞𝐭 𝐯𝐚𝐧 𝐝𝐞 𝐚𝐟𝐛𝐫𝐚𝐚𝐤: 𝐡𝐞𝐭 𝐢𝐬 𝐨𝐧𝐭𝐥𝐮𝐢𝐬𝐭𝐞𝐫𝐞𝐧𝐝.

Wie denkt dat het averechtse kabinet Schoof niets tot stand heeft gebracht, die heeft het mis. Uit een inventarisatie van Investico – onderzoeksjournalisten, waarover De Groene Amsterdammer schrijft, blijkt dat het juist heel effectief is geweest. En wel in het afbreken, terugdraaien en blokkeren van beleid dat de coalitiepartijen niet aanstond. Op het gebied van onderwijs, klimaat, ontwikkelingssamenwerking en emancipatiebeleid is er blijvende schade aangericht.

Het kabinet snoeide bovendien in dat wat niet formeel is vastgelegd, zoals georganiseerde tegenspraak. Tegengeluid werd genegeerd, uitgelachen of geweerd uit de politieke arena. En net als in Amerika deed ook een praktijk van ‘verboden woorden’ zijn intrede in Den Haag. Ondertussen bereikte geen van de grote plannen van landbouwminister Femke Wiersma (BBB) of de wetten van asielminister Marjolein Faber (PVV) het uitvoeringsstadium. Zelfs als er hierna een andere politieke wind gaat waaien, is die schade niet zo maar hersteld.

Met behulp van ChatGPT vat ik het artikel hier samen. Het is ontluisterend.

👉 Onderwijs
Onderwijsminister Eppo Bruins (NSC) zette de zwaarste bezuinigingen in decennia door. Starters- en stimuleringsbeurzen werden geschrapt, ondanks dat veel al toegekend waren. Universiteiten klagen de staat aan wegens onbehoorlijk bestuur. Resultaat: ontslagen, vacaturestops, geschrapte studies en forse banenreducties, o.a. in Wageningen, Utrecht en Amsterdam.

👉 Klimaat en mobiliteit
Een aangekondigde verplichting voor hybride warmtepompen vanaf 2026 werd plots geschrapt, waardoor de sector met volle magazijnen en stilvallende productie zit. Provinciale stikstofprogramma’s, jaren in voorbereiding, werden terzijde geschoven. Zero-emissiezones in 14 gemeenten zijn op het laatste moment uitgesteld. Ook de windenergie-doelen gingen omlaag.

👉 Emancipatie en tegenspraak
Georganiseerde tegenspraak werd ontmoedigd. De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme raakte van beleidsvormend teruggebracht tot adviserend. Consultaties met belangenorganisaties werden uitgekleed. In beleidsnota’s verdwenen woorden als ‘gendergelijkheid’, ‘transgender’, ‘inclusie’ en ‘intersectionaliteit’. Wat overbleef was een smalle focus op veiligheid, ten koste van bredere emancipatie.

👉 Ontwikkelingssamenwerking
Minister Reinette Klever (PVV) kondigde 2,4 miljard aan bezuinigingen aan, waarvan 1 miljard op ngo’s. Organisaties als Oxfam en Plan verliezen hun coördinerende rol. Nieuwe strenge voorwaarden (zoals de 50-procenteis) en uitblijvende duidelijkheid over vervolgsubsidies leiden tot krimp en ontslagen. Expertise en netwerken die decennia zijn opgebouwd, verdwijnen in rap tempo.

👉 Conclusie
Het kabinet-Schoof was dus niet zo maar een mislukt experiment. Het heeft blijvende littekens veroorzaakt aan mensen, expertises, instituties en de democratie.

Bron: Groene Amsterdammer https://lnkd.in/eJWFER3e

‘AI that feels alive’. (Character.AI)

Geef een reactie

Some subjects have been very hard to convince that Eliza is not human.
(Joseph Weizenbaum)

IK ben nooit erg onder de indruk geweest van ChatGTP, want in 1987 had ik al Eliza op mijn computer staan. Dat was een therapieprogramma ontwikkeld door Joseph Weizenbaum op basis van de Rogeriaanse theorie. Er was natuurlijk nog geen Siri, dus je kon met dat prgramma alleen communiceren via ingetypte teksten, en Eliza antwoordde dan ook alleen met tekst. Niettemin was ik verbijsterd door hoe ‘echt’ de therapeut leek. Als proef heb ik toen een tijdje met Elize gechat en hoewel ik al snel door had hoe het werkte vond ik het verbluffend authentiek. Dus toen ChatGTP kwam was ik niet echt verbaasd.

Weizenbaum wilde met Eliza aantonen dat chatbots slechts een script afdraaiden en zelf niet intelligent waren, laat staan ‘menselijk’. Maar het liep anders. Eliza werd ongelooflijk populair en vele mensen verklaarden dat ze er echt door geholpen waren. Ik weet eigenlijk niet waarom het is verdwenen, lang voor de komst van AI.

Momenteel staan chatbots ter discussie, sinds er verhalen rondgaan dat bij sommige mensen chatbots een psychose hebben veroorzaakt. Enige tijd geleden heeft chatten zelfs rot een suïcide geleid van een 16-jarige jongen die in de weken daarvoor intensief met een chatbot had gesproken. Ik vind dat niet verbazend, want er wordt wel eens vergeten dat een chatbot alleen maar teruggeeft wat je er in stopt. Als er niet van tevoren al inhoudelijke algoritmens ingebouwd zijn, gegeven ze alleen maar terug wat je er zelf in stopt, en versterken dat. Als je depressief bent, bevestigt de chatbot je daarin.

Mark Zuckerberg is van mening dat chatbots een goed middel kunnen zijn ter bestrijding van eenzaamheid. Maar het tegendeel is het geval. Tijdelijk kunnen ze helpen je minder eenzaam te voelen maar na geruime tijd wreekt het zich dat chatbots wel levend lijken ( en ook zo geconstrueerd worden) maar het in feite niet zijn. Als men dat gaat ontdekken slaat de eenzaamheid verhevigd toe.

Door ons gebruik van AI en chatbots neemt het offline contact af en mechaniseert onze samenleving. We denken dat de chatbot een Ander is, maar het is een projectie van onszelf, eventueel vervormd door van buiten ingebouwde algoritmes. Is dat erg? Wel als je je realiseert dat persoonlijke groei niet in de laatste plaats gestimuleerd wordt door persoonlijk contact met een echte Ander; met name zijn/haar ziel (Emmanuel Levinas, De Tijd en de Ander, Ambo). Door AI en chatbots verarmt onze cultuur verder, wat nu al gebeurt door de enorme nadruk op materiële consumptie. Verdere nadelen kunt uzelf wel bedenken.

Ik zal AI weinig gebruiken, en dan alleen nog maar in het bewustzijn van wat ik aan het doen ben, als hulpmiddel, gereedschap (als ik er tenminste niet onbewust ingezogen ben).

N.B.: Omdat ik de tweede helft van volgende week afwezig ben komt mijn volgende blog al op dinsdag a.s.

De gedachten-afstemmer.

Geef een reactie

Wat achter ons ligt en wat voor ons ligt zijn kleine zaken vergeleken met wat in ons ligt.
– Ralph Waldo Emerson
In het diepst van de winter leerde ik eindelijk dat er een onoverwinnelijke zomer in mij schuilging.
– Albert Camus

Ken je die ervaring? Dat je woorden, een inzicht, een beeld, een aanwijzing of een droom invallen waarvan je onmiddellijk weet: dat heeft extra betekenis. Dit is niet zomaar een inval uit mijn hersen-databank, maar een zinvolle boodschap die om extra aandacht vraagt. Ik heb die ervaring al mijn hele leven. Dan vallen er uitspraken uit mijn mond, die ik niet tevoren bedacht heb maar extra betekenis blijken te hebben; voor mezelf, of voor mijn cliënten. Of ik word toegesproken en dat blijkt een suggestie, of sterker een dringend advies om iets te doen of te laten. Diegenen die me al langer volgen weten dat ik dit proces heb benoemd als ‘innerlijke gids’. Ik voel me door hem/haar/het geleid en gedragen.

Uit ervaring heb ik het vermoeden gekregen dat iedereen die innerlijke gids heeft, maar dat sommigen daar helemaal geen aandacht aan besteden en dan ook niet weten dat zij daar ook over beschikken. Een interessante vraag is : wie of wat is die innerlijke gids? Is het een (aangeboren?) deel van je geest of ziel? En zo ja, moet je die dan ontwikkelen? Of is het een instantie die je van buitenaf begeleidt? Die deel uitmaakt van de transcendente wereld? Dat geloof ik. In de geestelijke, religieuze en spirituele tradities bestaan er vele namen voor deze gids: bescherm- of begeleidingsengel, heilige geest, goddelijke inwoning, thought adjuster, en zo meer. Soms presenteert deze zich als (de naam van) een overledene.

Een innerlijke gids komt altijd via je intuïtie binnen, maa niet elke intuïtie is afkomstig van je innerlijke gids. De gids is altijd afkomstig uit de transcendente, onzichtbare wereld; de intuïtie soms evenzo, maar kan ook afkomstig zijn uit het non-lokale, niet persoonlijke bewustzijn (de noösfeer of het collectieve bewustzijn). Hoe kun je onderscheid maken tussen je gids en je intuïtie enerzijds en een wijsheid of inzicht dat vanuit je ervaring voortkomt anderzijds? Dat onderscheidt kun je maken aan de hand van de gevoelens waarmee die invallen gepaard gaan. In het geval van je innerlijke gids is er altijd een gevoel van openbaring: een absolute zekerheid over de waarheid van de boodschap. Bij intuïtie is dat gevoel wat minder sterk maar ook aanwezig. Kenmerkend voor de boodschappen van je gids en je intuïtie is dat ze eigenlijk altijd heilzaam zijn, al blijkt dat niet altijd direct. Ze kunnen aanvankelijk heel ongemakkelijk overkomen – bijvoorbeeld stellen dat je een bepaalde keuze moet maken die je liefst uit de weg wilt gaan.

Mocht je niet bewust zijn van je gids, dan loont het de moeite daarnaar op zoek te gaan. Je kunt bijvoorbeeld terugspoelen in je leven en nagaan welke besluiten in je leven heel wezenlijk waren en een heilzaam effect hebben gehad. Was daarbij een gids in het spel? Of ontdek je dan dat er momenten waren in je leven waarin je je innerlijke gids hebt genegeerd? En wat daarvan de gevolgen waren. Ook kun je afgaan op je wijsheid, of je diepste inzichten, en nagaan hoe je daaraan gekomen bent. Of kijk eens aandachtig in de spiegel.

Hoe dit zij, het loont de moeite je gids op het spoor te komen – het versterkt je gevoelens van eigenwaarde en dankbaarheid. Je gids geeft soms heel concrete adviezen, bijvoorbeeld hoe je moet stemmen bij verkiezingen. Ook maatschappelijk is de gids van belang. Als meer mensen, met name leidinggevenden in het bedrijfsleven en politici in contact zouden staan met hun gids, zouden we nu in een betere wereld leven.