Auteursarchief: erik.van.praag

Verbijsterd. . .

Ik ben verbijsterd over de heftige en ook vaak domme reacties over het regeerakkoord – van De Telegraaf aan de ene kant (maar dat kon je verwachten) tot Groen Links aan de andere kant. In de eerste plaats wordt de onderhandelaars verweten dat het akkoord vaag is. Merkwaardig – ik vind het het meest concrete regeringsakkoord dat ik in een decennium gezien heb. Met eindlijk eens echte maatregelen. Maar ja, alles is natuurlijk niet in detail uitgewerkt en doorgerekend. Gelukkig niet – stel dat dat ook nog had gemoeten, dan had het waarschijnlijk een jaar geduurd voordat het klaar was, en was regeren eigenlijk overbodig geworden. De allerdomste opmerking, die zowel van links als van rechts wordt gehoord: waarom is de VVD in godsnaam met de PvdA in zee gegaan, en vice versa. Alsof er een alternatief was, quod non….

En dan. . . omdat het zo concreet is, vindt iedereen wel iets van zijn gading waar hij het niet mee eens is of, sterker nog, waar hij woedend over wordt. Buiten de kamerfracties van VVD en PvdA, en vele ‘gewone’ burgers, is er niemand, maar dan ook vrijwel NIEMAND, die zijn waardering over het akkoord uitspreekt, behalve een enkel redactioneel commentaar de eerste dag. Maar dat slikken de desbetreffende kranten gauw weer in nu de volkswoede losgebroken is. Per slot van rekening, wiens brood men eet, diens woord moet men spreken. . . Over de schandelijke manier waarop bijvoorbeeld Halbe Zijlstra, de pasgekozen fractieleider bij de VVD, bij Pauw en Witteman werd aangevallen door Paul Jansen van de Telegraaf, daarbij hartelijk gesteund door de presentatoren (hoezo presentatoren, het zijn, zoals gewoonlijk gewoon agressieve, partijdige journalisten vermomd in een presentator jasje. . . waar is de waardige, intelligente, objectieve Witteman van weleer, zoals Sonja Barend dezer dagen weemoedig opmerkte? Moet ouderdom werkelijk noodzakelijkerwijze met geestelijk verval samengaan? Dat mag ik toch niet hopen. . . ). Ik ben geen Zijlstra fan, maar gezegd moet worden dat hij zich uitstekend staande hield, en dat nog wel met een glimlach. De enige die, behalve hij, in die uitzending nog een redelijk woord had was nota bene een voormalige voetbalkeeper, Hans van Breukelen, een wijs en aardig mens.

Waar zou dat nu allemaal door komen? Ik zie drie factoren: politici die moeten scoren (voor hun ego of voor een vermeend partijbelang?), belangengroepen die in deze troebele vijver gaan vissen (de kroon spanden wat dat betreft voor mij Wientjes van het VNO, en Van der Kolk van FNV bondgenoten – maar dat was geen verrassing), en de opruiende werking van bijna alle media, ook Trouw, ook NRC/Handelsblad. Met name de televisie moest veel moeite doen om ontevreden burgers te vinden; dat lukte maar ten dele. Het zou me niets verbazen als de instemming met dit akkoord veel wijder verbreid is onder de ‘gewone’ burger dan het lawaai aan de oppervlakte doet vermoeden. Nederland als een zee: woeste golven aan de oppervlakte, daaronder kalmte en diepte. . .

Tenslotte: een en ander zou ook wel eens gevoed kunnen zijn door een onderhuidse angst om te verliezen wat we hebben: onze banen, onze overvloed, onze veiligheid. En die angst is terecht en reëel: we gaan nog veel meer verliezen dan wat er nu op ons afkomt. (Lodewijk Asscher: “Dit is licht geritsel vergeleken met wat er nog op ons afkomt”) Maar die angst is slechts te pareren met een visie, een inspirerend toekomst perspectief. Dat is overigens wat ik in het regeerakkoord wel mis, maar een wijds perspectief is niet binnen een paar weken te verwachten daar het ontbreekt in de onderliggende partijprogramma’s. Hoewel: bruggen bouwen vind ik gen slecht motto! Over mijn meer wezenlijke kritiek, niet zozeer op het regeerakkoord, maar op de onderliggende visie, of liever het gebrek daaraan, kom ik nog te spreken in een volgend blog.

En toen wilde hij het echt weten. . .

1 reactie

Dit wordt een beetje een lang blog. Het bevat de inleiding die ik gisteren heb verzorgd op de expertmeeting ‘storytelling en empowerment’. Ik heb het verhaal wel vaker verteld – dus sommigen kennen het misschien wel. Maar van het gisteren aanwezig publiek (70 mensen) kende nog niemand het, dus dit is voor de lezer die het ook nog niet kent. Gisteren waren de aanwezigen zonder uitzondering geroerd of geïnspireerd – maar mondeling vertellen is wel iets anders dan schriftelijk – iets verkort – weergeven. Maar misschien heeft u er toch wat aan. Dit is het verhaal:

‘Compassionate listening’ betekent dat je echt alleen maar luistert, en je zo goed mogelijk in de ander probeert in te leven, en dat je dus niet reageert. Hoe moeilijk dat kan zijn moge onderstaand voorbeeld verduidelijken.

In maart 2001 maakte ik deel uit van een delegatie ‘Compassionate Listening’ in Israël en Palestina. De (eerste) initifada (Palestijnse opstand) was enige maanden geleden uitgebroken en de toestand was gespannen en onveilig. Een oplossing van het Palestijns-Israëlisch conflict leek verder weg dan ooit. Doel van de delegatie (georganiseerd door Mid-East Citizen Diplomacy) was tweeledig: door echt naar mensen van beide kanten te luisteren (slachtoffers en daders, vredesactivisten en onverzoenlijken, linksen en rechtsen, politici, militairen, ambtenaren en ‘gewone’ burgers) de betrokkenen het gevoel te geven dat er aandacht voor hen was, en zodoende een houding van echt luisteren over te dragen en een basis te leggen voor een gesprek tussen tegenstanders; en als delegatieleden zelf te leren echt te luisteren. Hoe moeilijk dat laatste was bleek al in een van de eerste dagen, toen een uiterst conservatief staflid van een Jeshiva, een Joodse religieuze school, op een manier te keer ging over de Palestijnen die alleen maar als racistisch en fascistoide gekenschetst kon worden. We vergaten dan ook onze opdracht, en gingen met haar in discussie. Nodeloos te zeggen dat dit tot niets leidde – alleen maar tot verharding van standpunten.

Enige dagen later hadden we geleerd en ging het beter. Deze keer hadden we een sessie met het hoofd voorlichting van het Israëlische leger. De man kwam in een relatief veilig gedeelte van Jeruzalem, in een beveiligd gebouw de kamer binnen in volle wapenrusting, machinegeweer over zijn schouder. Je hoefde geen psycholoog te zijn om te zien dat hij stijf stond van de stress: gezicht strak, schouders vol spanning en de woorden afgemeten. En hij begon zijn verhaal: een en al verdediging van de Israëlische politiek, en met een volstrekte respectloosheid naar de Palestijnen en hun kant van de zaak. Maar we hadden ons lesje geleerd, en luisterden alleen maar, dit slechts aanvullend met open en belangstellende vragen (niet de kritische, zoals hij van journalisten gewend was, maar de meer algemene zoals: kunt u daar wat dieper op ingaan; of hoe hebt u dat ervaren?). Na een uur werd hij onzeker – hij was een dergelijk gehoor niet gewend – hij was gewend aan kritische vragen (verkapte argumenten) van agressieve journalisten. Geleidelijk echter begon hij te ontspannen, en gleed de stress van hem af als het water van een eend. Hij ging wat makkelijker in zijn stoel zitten, zetten zijn stengun weg, en, na een korte stilte, vertelde hij dat hij zojuist vader was geworden van zijn eerste kind. En dat hij bang was voor de toekomst – hij zou zijn zoon zo graag een veilige en vredige samenleving gunnen, maar was bang dat dit niet zou gebeuren. Je voelde het begrip in de ruimte groeien. Nog een kwartier later boog hij voorover en vroeg ons, verlangend: ‘Vertel eens, wat hebben jullie nu echt gehoord en gezien op de Westoever?’ Hij wilde het echt graag weten, zijn vooroordelen vloeiden weg. Voor het eerst, misschien sinds maanden en jaren voelde hij dat er echt naar hem geluisterd werd, en begon hij bereid te zijn om zelf te gaan luisteren.

Ik wil dit voorval niet idealiseren. Het kan best zijn dat hij, zodra we onze hielen hadden gelicht, weer terug is gevallen in zijn oude manier van denken. Maar ergens zal hij dit moment niet meer vergeten – een moment van begrip en daardoor ‘healing’. Het zaad is gezaaid en het zal ontkiemen wanneer het seizoen er geschikt voor is, met andere woorden: als de tijd er rijp voor is.

Open spreken en open luisteren vanuit een zuivere intentie vraagt moed: de moed om eerlijk te zijn, de moed om kwetsbaar te zijn, de moed om je gevoelens te uiten en de moed om die ander in zijn gevoelens te laten, de moed om elkaar te vinden en ook de moed om teleurgesteld te worden omdat je elkaar niet vindt. Dit speelt in alle relaties: liefdesrelaties even goed als werkrelaties. Maar kwetsbaarheid is de beste bescherming.

Wat heeft dit nu met empowerment te maken? Wel ik denk, doordat we echt hebben geluisterd, dat:

– wij empowered waren: we hadden geleerd onszelf (met name onze conditionering en reactiepatronen) te beheersen

– hij empowered was; hij heeft een moment geweten dat zijn verhaal er toe doet.

En als zoiets plaats vind binnen een gemeenschap, dan zal de gemeenschap ook empowered worden. Een goed voorbeeld daarvan is de Hope Flowers School, en zijn Community Develoment Center: https://www.hopeflowersschool.org, https://www.facebook.com/HopeFlowersSchool en mijn eigen verhaal over de Hope Flowers School op YouTube

Tijd rijp voor Ayn Rand? Ik dacht het niet

1 reactie

In de Trouw van vandaag (de Verdieping) staat een artikel van waarin gesteld wordt dat de tijd rijp is voor Ayn Rand. Althans in de tendentieuze kop, die meer weg heeft van een reclameslagzin dan een krantenkop een serieuze krant waardig. Maar afgezien daarvan, feit is dat er een uitgever zich aan waagt om de eerste serieuze vertaling van Atlas Shrugged uit te geven.

Voor de lezers die niet weten wie Ayn Rand is: ze is de ideologe van de vrije markt, een minieme overheid en het ongebreidelde egoïsme (wie meer wil weten leze: Hans Achterhuis, De Utopie van de Vrije Markt, in het bijzonder deel I, of, beknopter, mijn eigen boek: Voor niets gaat de zon op – blauwdruk voor een waardige wereld, pag. 305 e.v.).

In de Verenigde Staten heeft Ayn Rand een enorme opgang gemaakt. Je kunt wel zeggen dat Romney de belichaming is van haar ideologie, en alle Amerikanen die straks op hem stemmen dus ook. Maar ook in Nederland zijn liberalen als Rutte en Blok sterk door haar beïnvloed (of ze zich daarvan volledig bewust zijn weet ik eigenlijk niet). We hebben aan Ayn Rand de neo-liberale ideologie te danken, die verantwoordelijk gesteld kan worden voor de kredietcrisis en de daaruit voortvloeiende eurocrisis.

Mocht het waar zijn, dat de tijd, nu ook in Nederland, rijp zou zijn voor Ayn Rand, dan zijn we op weg naar de volgende financiële crisis, die dan waarschijnlijk nog rampzaliger zal zijn dan de crisis waar we nu inzitten. Ik ben benieuwd.

Arm Israël

1 reactie

In De Brug van deze maand staat een voorpublicatie uit het boek Blessuretijd van Ed van Thijn, die gaat over Israël. Hij beschrijft daarin hoe hij als Jood worstelt met zijn houding tegenover Israël. Hij ziet hoe Israël zichzelf ten gronde richt, en dat heeft maar ten dele te maken met het conflict met de Palestijnen. Wat werkelijk bedreigend is de ontwikkeling binnen Israël zelf: toenemende disrciminatie van de Arabieren, een exponentieel groeiende orthodoxe bevolkingsgroep die van Israël een religieze staat will maken (zoals Iran bij de Arabieren!), en steeds maar weer kolonisten die illegale nederzettingen bouwen op de Westoever, wat door de rechtse regering getolereerd wordt. Israël glijdt af naar een angstige apartheidsstaat, en vrede met de Palestijnen is in feite onmogelijk geworden. Er is bovendien geen noemenswaardige oppositie meer aanwezig.

Van Thijn ziet nog hoop, omdat er een onderstroom in de samenleving bestaat die alles nog ten goede zou kunnen keren. Ik geloof daar niets van – in mijn boek ‘Voor niets gaat de zon,- blauwdruk voor een waardige wereld’ (pag. pag. 404 en 405) schets ik eeen aantal mogelijke scenario’s, maar die zijn op de korte termijn allemaal zeer somber. Hoewel. . .

Gisteren ontmoette ik een van de Israëliërs uit die onderstroom: Eden Fuchs, van het Center for Emerging Futures (www.emergingfutures.org). Na een loopbaan van 20 jaar in het Israëlische leger werkt hij nu samen met Ibrahim Issa van de Hope Flowers School aan het organiseren van ontmoetingen tussen Israëliërs en Palestijnen. Daar ontstaat echt contact en gebeuren de meest ontroerende dingen. Misschien is er nog hoop. Je kunt nooit weten. . .

New York en astrologie.

Geef een reactie

Voordat ik weer eens iets heel serieus ga zeggen op dit blok, eerst even hoe ik in New York heb genoten. Ik was er twintig jaar niet geweest, en er zijn een paar dingen veranderd. De ondergrondse is bijvoorbeeld veel schoner, en rijdt minder frequent (bezuiniging). De criminaliteit is verdwenen – New York is nu de veiligste stad in de VS. Er is nu de High Line, een tot park omgetoverde oude spoorlijn – heel leuk om af te lopen. En er is het Twin Towers memorial. Ik was daarover van te voren wat sceptisch gezien de Amerikaanse neiging tot sentimentaliteit, maar ik moet zegen, het was heel indrukwekkend. Gaat dat zien!

En als je dan toch in New York bent, ga dan naar de theaterversie van War Horse. Bijzonderder nog dan de film, gezien de verbeelding van de paarden door poppen. De twee hoofdrolspelers, de paarden althans, werden bewogen door drie poppenspelers. Ik heb nog nooit zoiets gezien – fantastisch!. En buitengewoon ontroerend. Als een van de paarden sneuvelt, dan valt hij plat opzij en zie je de spelers uit het ‘lichaam’ sluipen, en toen dacht ik – ja – zo is het als de ziel het lichaam verlaat.

Ik ben nu terug en na een hectische week met jetlag en zo, was er vrijdag weer een bijeenkomst van de Hart Sutra Club, en daar trad Lynn Bell op – een van de topastrologen in de wereld. Heel bijzonder zoals zij de recente historie kan verbinden aan de beweging van de planeten. Ik ben altijd nogal sceptisch geweest ten aanzien van de astrologie, maar wel met een open geest. En ik moet zeggen, het verhaal van Lynn (ik had haar al vele malen eerder gehoord in de New Mystery School in Chartres) is zeer overtuigend.

Zij behoort tot diegenen voor wie het volstrekt duidelijk is dat de wereld zoals wij die kennen in fatale moeilijkheden verkeert. Dit zal er toe leiden dat zowel onze economische en sociale structuren in elkaar zullen storten alsook tot de ondergang van vele biosystemen, met alle verschrikkelijke gevolgen van dien. Toch wordt ze daar niet somber van, want ze meent ook te weten dat dit proces, hoewel het nog wel toto 2020 zal aanhouden, uiteindelijk zal leiden tot een stralende nieuwe wereld. Wie zal het zeggen?

Het doet me denken aan mijn nicht in New York (21 jaar). die keihard werkt op een topuniversiteit, maar daarnaast tijd vindt om te werken voor Greenpeace en voor andere acties. Zij aanvaardt het als een feit, dat de huidige samenleving gedoemd is ten onder te gaan. Ik vroeg haar of ze daar niet angstig of ontmoedigd van werd. Waarop haar antwoord: “Nee hoor, want wij gaan dat allemaal weer opbouwen op onze manier. Jullie hebben deze wereld gecreëerd; wij creëren de onze”. Ik vroeg: “Wie bedoel je met ‘we’?” Zij: “wij, onze hele generatie, iedereen. Daar ben ik absoluut zeker van.”

Hoop in duistere tijden

3 reacties

Vorige week zei ik dat slechts één ding knaagt aan mijn geluk. Maar er is nog iets dat me dwars zit. En dat is dat we het maar niet voor elkaar krijgen de benodigde subsidie voor de Hope Flowers School in Bethlehem op te halen.

De Hope Flowers School is een lichtpunt in een donkere wereld. Vredesonderwijs, het propageren van een vreedzame samenleving in een omgeving vol vijandbeelden, de creativiteit en de moed die daarvoor nodig zijn, dat verdient onze diepste bewondering. Persoonlijk put ik er hoop uit. De naam zegt het. Als je ook een onsje hoop nodig hebt, en meer over de Hope Flowers School wilt weten, en wilt zien wat ik daarover zeg op youtube, raad ik je aan naar hun Facebookpagina te gaan: www.facebook.com/HopeFlowersSchool. Maar kijk uit! Voor je het weet word je donateur! Levert wel nog meer hoop op.

De komende week, tot en met 9 oktober, ben ik in New York, en daar plan ik niet te bloggen. Dus tot na de negende. . .

En toch. . .

5 reacties

21 september, dag van de vrede, en ook mijn trouwdag! Geen mooier moment om mijn nieuwe blog te lanceren!

Ik ben een gelukkig mens. Ik ben gezond, gelukkig getrouwd, heb lieve kinderen en hun partners, heb 7 prachtige kleinkinderen, vrienden, woon prachtig aan de IJhaven in Amsterdam, waarin ik ’s zomers heerlijk kan zwemmen, heb voldoende geld om aan mijn behoeften te voldoen, heb veel leuke en nuttige dingen te doen – hooguit mis ik een beetje verveling op zijn tijd – en toch. . .

Toch knaagt er iets aan mijn geluk. En dat is dat ik het zo vreselijk mis zie gaan met de wereld. Misschien zie jij het niet zo somber in, maar ik denk, op goede gronden, dat we door een hele moeilijke tijd zullen gaan met een zeer ongewisse uitkomst. En dat zou nog tot daaraan toe zijn, als ik zou zien dat we daar met zijn allen werkelijk wat aan zouden gaan doen. Als we de moed zouden hebben de werkelijke problemen te benoemen, en daar samen aan te werken. Maar dat zie ik alleen nog maar op kleine schaal, en in de niches van de samenleving, en hoe hoopvol dat ook is, dat is niet voldoende.

Daarom heb ik een aantal boeken geschreven, waarin ik mijn ideeën voor een nieuwe wereld, en hoe daar te komen, uiteen heb gezet. Maar nu is de tijd van boeken schrijven voorbij. Ik wil nu nieuwe vormen proberen. Daarom heb ik dit blog gestart. Ik weet uit ervaring dat als ik doe wat mijn hand en mijn hart te doen vind, dat het vertrouwen en de hoop in mij aanwakkert, ongeacht het resultaat. En ook vind ik dat wij ouderen onze stem moeten laten horen, of er nu iemand luistert of niet.

Soms zal ik in dit blog ervaringen delen, soms zal ik meningen of ideeën ten beste geven. Met misschien af en toe een drupje wijsheid. En nu ga ik straks naar de boekpresentatie van het nieuwe boek van mijn dochter: Kom hier Rosa, Daarover een volgende keer.