Wat doet de wijze?

Geef een reactie

In mijn vorige blog stelde ik, in het voetspoor van Neale Walsh, dat de beroerde ecologische en sociale toestand waarin wij de wereld brengen een gevolg is van de wijze waarop we over onszelf en de wereld denken. Zoals Walsh stelt: denken leidt tot woorden, en die woorden tot daden (of juist niet-handelen) en zo scheppen we onze individuele en collectieve realiteit. En dat betekent dat een verandering ten goede alleen maar kan beginnen met een verandering in ons denksysteem. Maar dat is bijna niet te doen, omdat ons denken geworteld is in onze individuele en collectieve historie en in onze cultuur. En ik eindigde toen met de vraag hoe we ons denksysteem dan wel kunnen veranderen.

Wat we kunnen doen is de volgorde in het zojuist beschreven proces – denken, woorden, handelen – omkeren. We kunnen met ons handelen beginnen. In Conversations with God laat Walsh zien hoe dat zou kunnen werken. Als we ONMIDDELLIJK, zonder nadenken, op onze omgeving reageren kunnen we onze denkpatronen doorbreken. Walsh geeft het voorbeeld van een man die krap bij kas zit, erg geoccupeerd is met geld en denkt over geld in termen van schaarste. Maar de man heeft ook een andere kant. Als hij een bedelaar op straat ziet is zijn eerste impuls misschien deze man/vrouw onmiddellijk vijf euro te geven. Maar dan komt zijn denken tussenbeide: ‘dan leert die man/vrouw nooit zelf verantwoording te nemen’, of: ‘ik zit krap bij kas’, of: ‘dan moet ik mijn portemonnaie pakken en die kan wel afgepakt worden’, of, ‘weet je wat, ik geef hem/haar gewoon 20 cent, even in mijn zak voelen daar moet ik nog een los muntje hebben’, en intussen is hij hem/haar voorbij gelopen en dan doet hij dus maar niets. Dat is een gemiste kans om zijn denkpatroon over geld te veranderen. Had hij onmiddellijk zijn impuls gevolgd, dan had hij, met name als hij dat op dit gebied vaker zou doen, wellicht over geld kunnen gaan denken in termen van overvloed. En dat zou zeker zijn financiële situatie veranderd hebben.

Dit is misschien een wat banaal en versimpeld voorbeeld, maar het maakt wel duidelijk hoe het kan werken. Krishnamurti zegt daarover het volgende: “Als u het gevaar van uw bepaald zijn slechts als een verstandelijk begrip beschouwt, zult u er nooit iets aan doen. Als u een gevaar als zuiver denkbeeldig ziet, dan is er een conflict – en ook een tijdsverloop, EvP -tussen het denkbeeld en het handelen, en dat conflict neemt uw energie weg. Alleen wanner u het bepaald zijn en het gevaar daarvan onmiddellijk ziet, zoals u een afgrond ziet, handelt u. Zien is dus handelen.” (Uit: Laat het verleden los). Deze gedachte sluit ook aan bij Fritz Perls, die zegt: “There is only thing that should control, and that is the situation.”

Zo zeggen dus drie van mijn gerespecteerde leermeesters hetzelfde: als je constructief in de wereld wil staan komt het er op aan onmiddellijk te handelen. Onmiddellijk, dus zonder tussenkomst van het denken, en zonder dat er tijd verloopt tussen de gedachte en de handeling. Dat is een ingrijpend inzicht, dat haaks staat op wat we gewoon zijn. Het lijkt ook tegenstrijdig met wat ik in eerdere blogs gezegd heb over het belang van wachten, niets doen, en het ontwikkelen van zuiverheid. Maar ik zie daar geen tegenstelling in met wat Walsch, Krishnamurti en Perls beweren. Want om onmiddellijk te kunnen handelen moet je eerst helder kunnen zien, en dat kun je ontwikkelen door stilte en zuiverheid.

Wat hier gesteld wordt lijkt ook in tegenspraak met de noodzaak van het ontdekken van onze missie in dit leven (ons heilig contract), en het ontwikkelen van onze visie: hoe we willen leven en werken. Maar ook dat is geen tegenstelling: het is ons heilig contract, samen met onze levensenergie die het onmiddellijk handelen aanstuurt. Dat neemt allemaal niet weg dat we hier toch stuiten op paradoxen, zoals het belang van handelen en niet-handelen tegelijkertijd, de spanning tussen individu en systeem (veranderen we op deze manier ook ons collectieve denken?), het verschil tussen intuïtie en ego-impulsen (waaronder bijvoorbeeld handelen uit schuldgevoel) en de tegenstelling tussen actie en meditatie. Maar ja, dat is het leven: het zit vol tegenstellingen en paradoxen. Het laatste woord is hier nog niet over gezegd – ook niet door mij. Voorlopig moeten we het even doen met de woorden van de Taoïst: “de wijze behartigt zijn zaken zonder te handelen, en toch blijft niets ongedaan.” Begrijpt u het?

Hoe veranderen we onze denkbeelden?

Geef een reactie

Op 31 december heeft Neale Walsch, de wereldberoemde auteur van Conversations with God, een nieuwjaarsboodschap de wereld in gestuurd, die u kunt downloaden door op deze link te klikken: Boodschap van Neale. Dat is de boodschap van een woedend en wanhopig man. Hij beschrijft in niet mis te verstane bewoordingen wat we onszelf en de wereld aan doen, en hoe we afkoersen op de totale ondergang van onze beschaving, wellicht zelfs van de mensheid. Dat is nogal wat, zeker voor een spiritueel leider die bekend staat om zijn optimistische visie. Hij besteedt geen aandacht aan de positieve ontwikkelingen die we ook kunnen waarnemen, waarschijnlijk omdat hij denkt dat die nog helemaal niet de richting waarin we ons bewegen bepalen (dat ben ik overigens met hem eens). Het doet me denken aan de woede waarvan het werk van J. Krishnamurti (met name in Freedom of the known, Laat het verleden los) is doortrokken. Geheel in lijn met zijn eerdere werk (Conversations with God) stelt Walsch dat deze noodlottige toestand in de wereld het gevolg is van hoe we over onszelf en de wereld denken. Ons denken schept de realiteit. Hij ziet dan ook als enige oplossing dat we radicaal onze denksystemen veranderen, elk voor zich, en wij allemaal samen (althans een doorslaggevend aantal).

Maar hoe stelt hij zich dat voor? Ons denken wordt in hoge mate bepaald door onze geschiedenis en het systeem waarin we leven. Als je naar Neale’s website gaat zie je in welke richting hij denkt; zie: https://godsmessagetotheworld.kajabi.com/fe/74056-sample-chapters. Maar volgens mij gaat hij daarbij grondig de mist in. Want volgens zijn analyse is het vooral de manier waarop we over God denken die de narigheid in de wereld veroorzaakt. Was het maar zo eenvoudig. Volgens mij is dat maar een deel van het verhaal. Er zijn allerlei andere denksystemen en ideologieën die hetzelfde effect hebben. Ik noem er enkele: de neo-liberale ideologie, het nationalisme, het absolutisme, de extreem-rechtse ideologieën, de extreem-linkse ideologieën, de ideologie van de verzorgingsstaat (ik ben niet verantwoordelijk – er moet voor me gezorgd worden), ethno-cenrtisme, racisme, en zo voorts en zo verder – u kunt er zelf vast nog wel een paar bij bedenken. Deze denksystemen zijn bovendien allemaal met elkaar verweven. We hebben er allemaal wel sporen van in ons eigen denken (een roep om een sterke leider bijvoorbeeld). Alles bij elkaar vormen ze een wereldomspannend geloofssysteem, dat ons – inderdaad – naar de afgrond voert. Je kunt wel zeggen dat alle starheid van denken, elke ideologie en elke dogmatiek, desastreus uitpakt.

De autoriteit die Walsh voor mij heeft als hij God door hem laat spreken verliest hij wat mij betreft als hij zelf aan het woord komt (hoewel dat in zijn theorie eigenlijk geen onderscheid zou moeen zijn). Hij zegt op zijn website absoluut zinnige dingen, en start ook best een interessante actie (Awakening Day, zie: https://www.evolutionrevolution.net). Maar we blijven zitten met de vraag: hoe veranderen we ons denksysteem? Daarvoor kunnen we terugkeren naar Conversations with God, met name hoofdstuk 11. Walsch laat daar zien dat ons denken leidt tot woorden, en die woorden tot daden (of juist niet-handelen) en zo scheppen we onze individuele en collectieve realiteit. Hij stelt daar tevens dat we ons denken niet of nauwelijks (of alleen met heel veel moeite) kunnen veranderen. Maar wat kunnen we dan wel doen?

Daarover de volgende keer. Dat lijkt me een mooie cliffhanger.

Evolutie NU.

1 reactie

In mijn blog van 6 januari heb ik gesteld dat zuiverheid (van geest), meer nog dan compassie, een sleutel is voor een zinvol leven. Dat is zo omdat zuiverheid het mogelijk maakt om helder te kijken naar wat er in de wereld gaande is, zowel het mooie als het vreselijke, zonder daarbij meteen in een emotionele reactie te vervallen, en ook zonder dat je aangetast wordt door het lijden in de wereld. Dit schreef ik dus allemaal vóór de Parijse aanslagen.

Ik schreef daar ook dat een van de wegen om naar die zuiverheid te komen verstilling is. Het in stilte zijn leidt tot een innerlijke neutraliteit, van waaruit je in vrijheid kunt kiezen op welke wijze je terug keert naar de wereld. We gaan er daarbij van uit dat dit dan altijd op een constructieve en liefdevolle manier gebeurt. Maar zo is het niet. Ook extremisten en terroristen kennen dit proces. Veel islamistische strijders (en andere godsdienstige fanatici) komen tot hun terreurdaden na uitvoerige gebedssessies, die niet alleen in stilte plaats vinden, maar waarbij vaak ook een zekere innerlijke stilte en rust bereikt wordt. Hoe komt dit, hoe werkt dit?

Een interessant licht wordt hierop geworpen door Massoud Djabani, zelf ex-terrorist (Trouw van 15 januari j.l.). “Radicale en terroristische organisaties spelen bewust in op de gevoelens van emotioneel bewogen mensen. . . . (bij mij) gevoelens van pijn, wanhoop en wraak . . . omdat mijn drie broers geëxecuteerd waren.” Als je eenmaal binnen de organisatie bent word je gehersenspoeld, precies zoals dat gaat in een sekte of in heropvoedingskampen in een dictatuur. Er wordt constant op je ingepraat , en je wordt constant in een staat van uitputting en afzondering van de buitenwereld gehouden. Het spreekt vanzelf dat onder die condities tijden van collectief gebed weliswaar momenten van stilte zijn, maar niet leiden tot neutraliteit.

Hoe kun je als eenling hieraan ontsnappen? Bij Massoud gebeurde het doordat hij zwaar gewond in een ziekenhuis kwam te liggen, eenzaam en alleen, afgesneden van de sekte, waardoor de twijfel kon opborrelen: “waar zijn we in godsnaam mee bezig?” Er blijken dus twee soorten stilte te zijn, een neutrale stilte en een gekleurde stilte, met verschillende uitkomsten. En ook twee soorten groepsprocessen: één waarbij het extremisme versterkt wordt door indoctrinatie, en een ander, waarover mijn zoon schreef in het vorige blog, waarbij open communicatie centraal staat.

Wetende dat terrorisme ontstaat door indoctrinerende groepsprocessen , zoals in een sekte, is het wel interessant te bedenken dat we die condities als samenleving zelf creëren, namelijk door extremisten en terroristen in detentiecentra te zetten, bij elkaar en samen met gewone criminelen. De extremisten geven de criminelen weer een doel om voor te leven en te sterven, en de criminelen geven de extremisten allerlei praktische informatie over wapens en het gebruik van hun netwerk. Dit proces vindt wereldwijd plaats.

Als we het terrorisme zouden willen bestrijden door repressie: meer en strengere straffen, provocerende miltrailleursposten op kwetsbare punten, en zo meer, dan weten we dus wat we zullen oogsten: een politiestaat met toenemend terrorisme. Wat is een alternatief?

In mijn blog van 31 december pleitte ik voor een (politiek gerichte) beweging gebaseerd op de waarden van eerbied en wijsheid. Laat nu Avaaz net een actie hebben gestart waarbij ze je vragen een verklaring te ondertekenen waarin je de intentie uitspreekt je leven te baseren op de waarden van respect, wijsheid en dankbaarheid. Zie https://secure.avaaz.org/nl/three_principles_loc/?bgYEiab&v=51382. Als een half miljoen mensen deze verklaring tekenen zullen ze wereldleiders vragen hetzelfde te doen. Dit is een interessante ontwikkeling. Avaaz is een wereldwijde organisatie, die vele petities heeft georganiseerd om onrecht en destructieve beslissingen te bestrijden, met vaak verbluffende resultaten. Dit is de eerste keer dat ze, in hun eigen woorden, niet een protestcampagne maar een ontwikkelingscampagne organiseren. Doe mee en zegt het voort! Het heeft wel iets om bewust mee te doen aan de evolutie van de mensheid.

Wat willen we met onze jongeren?

Geef een reactie

Vandaag leen ik mijn blogruimte aan mijn zoon. Met het daarin beschrevene ben ik het volledig eens. Het stuk eindigt met een beschrijving van zijn eigen project. Hoewel dat kan ogen als reclame, heb ik het toch laten staan vanwege de ideële doelstelling van het project, en vanwege de uitzonderlijk goede evaluaties die het heeft gekregen. Die heb ik niet op de genoemde website kunnen vinden, dus als u daar inzage in wilt hebben moet u zich rechtsreeks wenden tot shrinath@allesisgoed.nl. Overigens, als u toevallig gisteren naar het programma van Humberto Tan hebt gekeken hebt u daar een drietal leraren gezien vanuit de Zadkine MBO school in Rotterdam, waar dit programma in praktijk is gebracht.

Wat willen we met onze jongeren?

Een leerling die zelfmoord pleegt omdat hij gepest wordt op school en een extremistische aanslag gepleegd door geradicaliseerde jongeren, wat hebben die voorvallen met elkaar gemeen?

Nederland vertoont twee weken lang het gedrag van een opgewonden teefje, we blaffen en keffen er op los. Vervolgens wijzen we in onze zoektocht naar schuld en oorzaak naar het onderwijs. Daar moet wat gebeuren. Drie maanden later hoor je niemand meer en ligt er ergens een protocol in een laatje. Tot het volgende voorval.

Onze jongeren groeien op in een ingewikkelde tijd. Door internet zijn ze op de hoogte van alles. Hoe gezellig is de wereld waar ze in opgroeien? Elk jaar besteden we 400 miljard euro aan wapens, kindsoldaten nemen overal toe, zo ook gewapende conflicten. We plegen roofbouw op de aarde, schrijnende armoe naast excessieve rijkdom, roofbouw en broeikaseffect. We laten de ene mens opereren aan zijn hart al is ie de 90 gepasseerd want hij woont hier en laten hele bevolkingsgroepen sterven aan Ebola want zij leven daar.

We leren jongeren door de eindeloze reclame die ze dagelijks via tv, internet en smartphones bereikt, dat ze van alles moeten hebben en zijn. Om mee te doen moeten ze de nieuwste telefoon, tablet, auto, kleren hebben en straks een mooie villa. Al op de basisschool is het meer een populariteitswedstrijd dan een ondersteunende inspirerende leeromgeving.

Vinden we het echt raar dat jongeren verharden, cynisch worden, egocentrisch worden?

Ouders moeten ook aan het plaatje voldoen dus de meesten werken zich een ongeluk om net aan de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Magnetronkinderen zijn gewoon geworden. Infostress valt ook de ouders aan via Facebook, Twitter, Youtube en de eindeloze mailstroom. Welke ouders maken nog dagelijks tijd voor individuele aandacht en goede gesprekken over het leven?

Dan moeten scholen dat gat maar opvullen. Docenten zouden wel willen maar kom op nou mensen: klassen van 30 leerlingen? Is er iemand die gelooft dat dat goed werkbaar is? Docenten zijn over het algemeen overwerkt. Het is al heel wat dat ze de klassen in durven en hun lessen voorbereiden. Maar eigenlijk verwachten we dat ze kunnen coachen, entertainen, orde houden, individuele begeleiding geven en nog even een vak doceren.

Daarnaast ook nog tijd en ruimte maken om met hun klassen echte gesprekken te voeren en te werken aan persoonlijke ontwikkeling…, dat is te veel gevraagd. Of niet…?

We zeggen allemaal dat we het anders willen. Stop het pesten! Begeleid jongeren in hun talentontwikkeling! Geef ze persoonlijke aandacht! Creëer maatschappelijke betrokkenheid! Help ze om betrokken en behulpzame burgers te worden!

Nou mensen hier is een nieuwsflash voor jullie. Dat betekent investeren. Tijd en geld.

Drie jaar geleden starten wij met een programma PeaceMasters (www.peacemaster.nl ). Dit programma helpt scholen en docenten om ruimte in de school te maken voor de leerling. Docenten krijgen een beetje training en gaan aan de slag met een digitale leeromgeving waarmee alle onderwerpen aan bod komen die jongeren bezig houden. Ze mogen vertellen wat ze voelen en ervaren door het gebruik van dialoogtechnieken en wat zie je? Binnen een paar lessen is er een verbondenheid die nog nooit eerder op scholen werd ervaren. Vanuit die veilige warme en inspirerende omgeving gaan jongeren aan de slag. Ze leren sociale vaardigheden (feedback geven en ontvangen, omgaan met groepsdruk et cetera) en ze gaan via projecten op een positieve manier bijdragen aan de wereld. Ze maken hun eigen leven leuker, ze pimpen hun leefomgeving en investeren in de wereld daarbuiten. Zodra je namelijk naar jongeren luistert ontdek je dat daar de hoop ligt voor onze toekomst. Doe nou niet alsof zij het probleem zijn maar haal die boter van je hoofd.

Wij zien dagelijks dat het kan. Dat het werkt. Dat scholen liefdevolle plekken kunnen zijn waar onze jongeren in geborgenheid kunnen zoeken naar zichzelf en hun plek in de wereld. Maar wel dankzij een stel idealisten (wij van PeaceMasters) en scholen die hier echt werk van maken. Zij investeren hier echt tijd, geld en energie in. Gelukkig zien we dat de scholen die meedoen ervaren dat deze investering zichzelf onmiddellijk terugverdient.

Maar ouders, politiek, roeptoeters en scholen van Nederland, vanzelf gaat het niet gebeuren. Doe dus mee en investeer in onze jongeren in plaats van ze onterecht af te branden.

Shrinath van Praag

Geschokt door de levenden in plaats van door de doden.

Geef een reactie

Ik twijfelde, maar laat ik me nu toch ook maar voegen in het koor van reacties op de aanslag op Charlie Hebdo (en de supermarkt). Ik ben verbaasd door de enorme reactie die deze aanslag oproept: massale demonstraties, wereldwijde commentaren van iedereen die er toe doet of niet toe doet. Ik zelf was namelijk niet zo geschokt door de aanslag, al is die natuurlijk vreselijk voor de nabestaanden, en ook bedreigend voor vele andere journalisten en cartoonisten, met name hen die kritisch over de Islam schrijven of tekenen. Ik was niet zo geschokt want ik verwacht een dergelijke aanslag al jaren – en er zullen nog vele volgen. Trouwens, dat verwachtte Charlie Hebdo – een weinig populair blad, dat meer scherp dan humoristisch was, overigens niet alleen ten aanzien van moslims – zelf ook, en (over)moed kun je hen dus niet ontzeggen. Verder vinden er vrijwel wekelijks dergelijke aanslagen plaats over de hele wereld, waar we schouderophalend aan voorbijgaan. Ook valt het aantal slachtoffers in het niet bij de miljoenen doden die dagelijks vallen onder terreur, oorlog, ziekte, armoede en natuurrampen in de wereld (denk alleen maar aan de vluchtelingen die regelmatig omkomen in hun poging Europa te bereiken). Ik was dus niet zo geschokt. Ik vrees dat ik met deze enigszins gevoelloze reactie velen voor het hoofd stoot, maar het is niet anders.

Wat me daarentegen wel schokte was de reactie van enkele omstanders, Parijse scholieren. Ik citeer Trouw van donderdag: ‘Wat gebeurd is is natuurlijk niet goed. Maar: “Je mag geen religie beledigen, dat kan je niet doen”, zegt Nionsondy (16) beslist. ” Charlie Hebdo kan kritiek hebben, maar er zijn grenzen. Omdat zij zich niet aan die grenzen hebben gehouden is gebeurd wat er is gebeurd.” Nikosondy, van Afrikaanse origine, is moslim. Haar joodse klasgenote Reina Ben-David is het helemaal met haar klasgenote eens’. Ergo: wat er gebeurd is eigenlijk de schuld van Charlie Hebdo zelf. Soortelijke geluiden hoorde je na de aanslag op het World Trade Center, en te onzent na de moord op Theo van Gogh.

Ik vrees dat er in de Wereld honderdduizenden, misschien wel miljoenen, ouderen en jongeren, zijn die zo denken (al zijn er natuurlijk ook vele anderen die niet zo denken). Ook in ons land. Deze miljoenen vormen tezamen het klimaat waarin het zaad van het terrorisme kan gedijen. Ik had me dat onvoldoende gerealiseerd – vandaar mijn geschoktheid door de de reactie van de Parijse scholieren. Ik zie ineens helder in dat onze democratie en rechtsstaat, met zijn recht op vrije meningsuiting, wel eens zijn langste tijd zou kunnen hebben gehad. (Zie in dit verband de interessante roman ‘Soumission’ (Onderwerping) van Michel Houellebecq).

Als we deze trend zouden willen keren is de enige weg, zoals ik het zie, het onderwijs. Durven leraren de discussie hierover in hun klassen aan te zwengelen? Durven zij de vraag aan de orde te stellen, of hun leerlingen vinden dat felle kritiek op, en satire en cartoons over het Christendom, het Jodendom, de staat Israël, of gewoon de politiek ook verboden moeten worden? En of ze, als die kritiek of spot er toch komt, ook aanslagen op kerken, moskeeën, synagogen, krantenredacties of het parlement vergoelijkt moeten worden?

Ik vrees dat een leraar die dit openlijk aan de orde zal stellen het niet makkelijk gaat krijgen. En ik vrees dat die dan niet door zijn management gesteund gaat worden. Of, als het management dat wel zou doen, dat dan weer niet door zijn bestuur of de overheid gesteund zou worden.

We leven in een laf klimaat. Het is tamelijk makkelijk om onze afschuw uit te spreken over een aanslag zoals deze – want wie, behalve enkele extremisten, kan daar nu voor zijn? Die afschuw wordt zelfs uitgesproken door staatshoofden en politici uit landen die het zelf met de persvrijheid niet zo nauw nemen (o.a. Hongarije, Turkije, Rusland). Het is ook makkelijk om strengere grenscontroles, en striktere veiligheidsmaatregelen, kortom om meer repressie te eisen; een beweging in de richting van wat ik elders de ‘security state’ heb genoemd. Maar geef mij dan maar de reactie van onze voormalige premier Kok, die naar aanleiding van de aanslagen op het WTC in New York de vurige wens uitsprak dat de VS hierop “waardig zouden reageren”, wat, zoals we nu weten, helaas niet gebeurd is. Daarvan plukken we nu de wrange vruchten.

Maar het aan de orde stellen van wat er werkelijk in deze samenleving aan de hand is, daarover een open dialoog voeren en daar uiteindelijk stelling in nemen, vergt moed en respect voor de waarheid van de ander, ook al zijn we het daar niet mee eens. De vorige eeuw en het vorige decennium hebben ons geleerd wat er gebeurt als dat gesprek onvoldoende diepgaand wordt gevoerd.

Blessed are the meek, for they shall inherit the earth.

1 reactie

Every New Years Eve I choose an angel card from the angels deck as a guideline for the new year. This year I got the angel of Acceptance. This for me has several levels. On the first level I have to learn to accept that, when I am leaving home, I almost always forget something to take with me, such as my keys, my cell phone, my gloves, my tickets – you name it. Most of the time I remember this as I am in the garage to get my bicycle or car, and then I have to go up the stairs again to get it. Sometimes I only realize it when I am on my place of destination. Anyway, this is happening daily and is very annoying. I have to learn to accept this, because any mindfulness training did not help. It is that my head is firmly connected to my body, otherwise I certainly would leave it behind.

I have to learn to accept much more. Dangerous and unfriendly behavior of people in in traffic ( I never do that myself of course. . . ). Traffic lights that are getting red, just as I arrive. Busses that leave to early, so that I just miss them. Waste in the beautiful bays of Bali (see my daughters blog: annavanpraag.nl).

Generally I have to learn to accept reality as it is. An important message came to me through Marieke de Vrij, a Dutch psychic, in her magazine ‘De Vrije Mare’ (‘The Free Tiding’). As a theme for the new year she gave the concept of Purity. Our being is as it were colored by our experience in our life so far, and also by our cultural and genetic inheritance. This means that it is very difficult to clearly see the world around us and within. As a consequence we always react to it, with grief, anger, joy or whatever. This in turn colors our perception still further and may lead to action without wisdom. Purity is the antidote that can stop this process. Only in purity we can accept reality as it is and be of significance for the world. It is interesting to note that purity, more than compassion, is our first prerequisite for a meaningful life.

But how to become pure? In the mentioned magazine issue we find three ways: becoming silent (we can practice this in meditation), taking time to rest in a peaceful environment, and experiencing nature. A fast cure every now and then can support it. And from experience I can say that this leads not just to purity but also to a certain meekness, a knowing that we are only a tiny element in Creation.

In a time when it is not certain that we shall inherit the Earth, it is good to practice acceptance, purity and meekness. This is not a plea for non-action, but is is a plea for spirit-in-action: first taking the time to become pure and wise. Because from action without wisdom no one ever has become any better. I wish you all a pure and blessed 2015.

(I apologize for mistakes in my English. Blogs are cursory – not stuff for correction by a native speaker).

Het perspectief van de politiek.

Geef een reactie

(dit blog is een vervolg op het vorige).

Natuurlijk was de poging van de Partij van de Arbeid in Nederland om te vernieuwen door het midden op te zoeken tot mislukken gedoemd. Je kunt niet vernieuwen zonder het verleden los te laten, en dat kan je niet verwachten van een Partij met een dergelijk indrukwekkend verleden. Je kunt ook niet vernieuwen zonder een radicaal nieuw perspectief, gebaseerd op een grondige analyse van wat de samenleving nodig heeft. Als je partijleiders zonder een dergelijke basis het bos in stuurt dan moeten ze wel afbranden. Dat is zowel Kok, Melkert, Bos, Cohen als Samson overkomen. Allemaal voortreffelijke, kundige mensen, die moesten opereren vanuit drijfzand. Zelf waren ze, geïnvolveerd als ze waren in de dagelijkse problematiek, ook niet in staat het ontbrekende fundament te leggen. Daaruit is ook te verklaren dat Samson niet kan waarmaken wat zijn grote voorganger Burger (en later bij de liberalen Bolkestein) wel kon: een gezicht van de partij bewaken vanuit de fractie naast, en soms zelfs tegenover, de regering waaraan ze meewerkten. Samson denkt veel te veel als bestuurder, ook al maskeert hij dat door de wijken in te gaan (Ik hoor al veertig jaar dat ‘we de wijken in moeten gaan’. Maar wat heb je daar te vertellen – dat is de vraag).

In het vorige blog heb ik laten zien dat de ‘oude’ partijen, gebaseerd op oude waarden het niet redden. Dan ligt het voor de hand om eens te kijken naar welke waarde we dan wel nodig hebben. Even leek het erop dat de waarde ‘duurzaamheid’ het zou maken, maar dat is een te technisch en inmiddels ook afgesleten begrip geworden. Maar wat zou u zeggen van de waarden ‘Eerbied’ en ‘Wijsheid’? Over ‘eerbied’ heb ik heb ik al eerder het volgende geschreven: Eerbied heeft verschillende aspecten:

Eerbied voor het leven zelf ( eenwaarde dien centraal stond voor Albert Schweitzer) .
Eerbied voor het stralend kosmisch wonder dat je zelf bent.
Eerbied voor het allerhoogste/de Allerhoogste.
Respect voor de ander, ook als die gedrag vertoont waar je helemaal niets van moet hebben (je hebt dus respect voor de ‘ziel’ van de ander).
Eerbied voor de aarde als een levend organisme (Gaia) waaruit voortvloeit de zorg voor de natuur (waar we zelf deel van uitmaken) en de omgeving. *
Tolerantie, dat wil zeggen het accepteren van verschillende waarheden en opvattingen.
Ontzag en verwondering dat alles is zoals het is, gevoel voor schoonheid.
Weten dat mijn medemensen mijn broeders en zusters zijn: broederlijke en zusterlijke liefde.

Zowel ‘eerbied’ als ‘respect’ zijn woorden die een zekere hërarchische lading kunnen krijgen in de betekenis van ‘opzien tegen’. Dat is hier uitdrukkelijk niet de bedoeling, al kan een zekere mate van ontzag wel meespelen.

Als we hierover gaan nadenken dan komt er een nieuwe maatschappijvisie naar voren, die de basis zou kunnen vormen voor een geheel nieuw partijprogramma met radicale maatschappelijke doelstellingen. We zouden hier dan de tweede waarde aan toe kunnen voegen: wijsheid (een zeker inzicht in mezelf, in mensen in het algemeen, in de samenleving, zorgvuldigheid in mijn handelen, en bovenal: een weten dat we deel uitmaken van het grotere geheel, met name de natuur. Wij zijn de natuur).

Op deze basis zou een nieuwe politieke beweging kunnen worden geïnitieerd. Die kans is destijds door D’66 gemist (te pragmatisch en te veel gericht op bestuurlijke vernieuwing, te veel vorm, te weinig inhoud), maar misschien was de tijd er ook nog niet rijp voor. De enige partij die de waarde ‘eerbied’ tot centraal thema van haar programma heeft gemaakt is de Partij voor de Dieren (eerbied voor de dieren), en tot op zekere hoogte GroenLinks (eerbied voor de natuur), maar beide partijen zitten nog te veel vast in oude structuren. **

Uit die nieuwe politieke beweging zou naar mijn mening een team als leiders naar voren moeten komen: minimaal een man en een vrouw. *** De tijd voor het individuele leiderschap is voorbij. Ik zelf ben er nu te oud voor, en destijds miste ik de wijsheid, de moed en de capaciteiten om een stap naar een dergelijke politieke beweging te zetten. Maar als de politiek de rol wil vervullen waar de wereld om schreeuwt dan zal een dergelijke radicale beweging absoluut noodzakelijk zijn. Misschien bent u wel een van de initiatiefnemers. Wie durft?

Ik wens u moed en vertrouwen in 2015.

* De idee dat de aarde opgevat moet worden als één levend organisme is het eerste verwoord door James Lovelock, in: Gaia, een nieuwe visie op de Aarde, 1979/1980. Dit idee wordt tegenwoordig op grote schaal aanvaard. Zie ook Erik van Praag, Spiritueel Leiderschap, 1996, hoofdstuk 4.

** Er is overigens al een dergelijk initiatief genomen: de Partij voor Mens en Spirit. Het is een interessante vraag waarom deze partij voorshands nog niet erg aanspreekt. Daarop weet ik het antwoord ook niet, maar wel denk ik dat de Partij aan de verkeerde kant is begonnen: met het vormen van een partij met alles erop en eraan (organisatie, programma, bestuur, ledenvergadering, deelname aan verkiezingen; kortom: een traditionele vorm). Wat allereerst nodig is is een massabeweging (zoiets als Occupy, Provo, en helemaal in het begin D’66, en de beweging rond Pim Fortuyn), waaruit het leiderschap en de structuur dan later zal kristalliseren. Ook vindt de Partij MenS nog niet de taal en de communicatiemiddelen die een grote massa aanspreken. Ze willen een partij zijn vanuit het hart, maar wat ik mis is de zichtbaarheid van de hartstocht.

*** Het man-vrouw-onderscheid is de enige reële tweedeling die je in de mensheid kunt maken, het enige echte verschil dat er tussen mensen bestaat. Alle andere (schijnbare) verschillen hebben geen wezenlijke betekenis.

Het failliet van de politiek

1 reactie

Van de politiek moeten we het niet verwachten. Dat wordt wel gezegd als we denken aan maatregelen in verband met het klimaatprobleem. Maar van wie dan wel? Het bedrijfsleven laat het over het algemeen ook aardig afweten. Enkele goedwillende CEO’s smeken de politieke juist om ingrijpende maatregelen – voor hen is dat de enige manier om de op winst beluste aandeelhouders in toom te houden. Bovendien is de politiek het enige systeem dat een wereldomvattende structuur kent, en dus ook wereldomvattende maatregelen kan nemen.

Maar inderdaad, als we naar de politiek kijken, lokaal, regionaal, landelijk en internationaal, dan is de aanblik weinig verheffend. Het recente gerommel rondom de zorgwet laat dat ook weer zien. Het ontbreekt aan leiderschap, maar ook aan visie. Nauwkeuriger gezegd: er is maar één visie actief en succesvol, en dat is de neo-liberale; het vrije marktdenken, maar die roept in toenemende mate weerstand op. Wat is er aan de hand?

Voor de Nederlandse situatie heb ik wel enig inzicht in de oorzaken van de malaise. In de Westerse wereld bestaan eigenlijk al sinds de Verlichting drie stromen in de politiek, gebaseerd op de drie waarden van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Een vierde stroming, gebaseerd op een terugverlangen naar oude waarden en structuren, het conservatisme, heeft eigenlijk weinig wortel geschoten behalve in Engeland. Alle politieke partijen kaapten één waarde, en maakten die tot het speerpunt van hun programma: vrijheid door de liberalen, gelijkheid (met daaruit voortvloeiend de idealen van emancipatie en verheffing) door de socialisten, em broederschap door de confessionele partijen.

Omstreeks de negentiger jaren (met name na de val van de muur) kon je wel zeggen dat het democratisch socialisme zijn doelstellingen in de westelijk wereld grotendeels had bereikt. Er was geen schrijnende armoede meer, de arbeiders werden niet meer uitgebuit, gezondheidszorg en onderwijs was voor iedereen toegankelijk. Dat stortte het socialisme in een crisis: wat nu? De ‘oplossing’ die men heeft gezocht is om meer naar het midden op te schuiven: een soort derde weg tussen liberalisme en socialisme in. Dat heeft echter desastreus uitgepakt om twee redenen. Ten eerste bevinden zich in het midden minder kiezers dan de socialisten dachten. Zeker na de grote crisis van 2008 hebben veel meer kiezers een voorkeur voor de extreme flanken: links (SP) of links en rechts tegelijk (PVV). Die extreme flanken voldoen ook aan de conservatieve behoefte: een nostalgisch verlangen naar hoe het vroeger was ( of men dacht dat het was).

Ten tweede bleek een beweging naar het midden te leiden tot een compromis op een compromis. Door eerst al water te doen in de wijn van de eigen socialistische idealen en vervolgens te regeren met midden-partijen als het CDA of D’66, of een rechtse partij als de VVD moesten die toch al verwaterde idealen verder worden afgezwakt. Het resultaat is een soort slap aftreksel dat aan niemand meer valt uit te leggen.

De liberalen hadden intussen veel minder last van de malaise van het midden, omdat ze consequent voor een rechtse, neo-liberale koers hadden gekozen. Al kan wel gezegd worden, dat ook zij bedreigd worden, ook al om twee redenen. Één: ze zijn niet groot genoeg om alleen te regeren, en moeten dus ook compromissen sluiten, waardoor ze bedreigd worden door de rechterflank. En twee: sinds 2008 wordt in toenemende mate duidelijk dat hun ideologie, het neo-liberalisme leidt tot grote ongelijkheid in de samenleving, en bovendien geen oplossing beidt voor de grote economische en ecologische problemen van deze tijd. Het werkt dus niet.

En de Christenen? Voor een deel zijn ze de lachende derden. Maar hun natuurlijke afkeer van het socialisme (hun broederschaps-ideaal staat in directe concurrentie met het socialistische ideaal van solidariteit) drijft hen in de armen van de liberalen. En dat wordt ze door een deel van hun achterban niet in dank afgenomen. Bovendien ontvalt hen een natuurlijk basis: de christelijke kerk, die immers leegloopt.

Zo zijn dus alle grote stromingen uit het recente verleden in de problemen gekomen. Voor zover ik kan zien zijn in het Westerse buitenland, zelfs in Amerika, analoge processen aan de gang. De politiek is dus lamgeslagen, en toch moeten we het daarvan hebben. Hoe nu verder? Hoe bereiken we vrede op aarde?

Ik had dit blog eigenlijk voor kerstmis willen plaatsen – ik had het ook al klaar maar ben vergeten het te publiceren en daarna ging ik op vakantie. Maar beter laat dan nooit. Om het jaar niet al te somber te eindigen komt mijn volgende blog morgen al. Daarin zal ik een perspectief voor het nieuwe jaar schetsen.

(De analyses in dit blog zijn mede gebaseerd op een artikel van Merijn Oudenampsen in De Groene Amsterdammer van 27 november j.l.)

Huisartsen: mond houden! Tekenen bij het kruisje!

1 reactie

Ik was vanmorgen bij mijn huisarts – geen ernstig probleem, ik ben goed gezond, dank u – en toen hoorde ik dat de Autoriteit Financiële Markten de huisartsen verboden heeft verder te gaan met hun besloten website. Op die website konden de huisartsen onderling overleggen over medische, maar ook over organisatorische en financiële problemen. En om dit laatste ging het natuurlijk. De huisartsen waren middels hun website potentieel in staat één lijn te trekken tegenover de zorgverzekeraars, die vanuit hun grote conglomeraten immers in staat zijn de individuele huisartsen met hun zorgcontracten hun wil op te leggen (tekenen bij het kruisje). Maar onderling overleg over hoe je je hier tegenover te weer kan stellen is in dit land niet toegestaan: kartelvorming!!!

Zo is dan elke individuele huisarts overgeleverd aan vier machtige zorgconglomeraten. Dat hebben we in dit land dus prettig geregeld.

Nu weet ik wel dat er in het verleden wel beroepsgroepen zijn geweest (de notarissen waren een berucht voorbeeld) die door onderlinge afspraken hun wil aan de consument hebben opgelegd, maar die stonden niet tegenover het grootkapitaal en hadden in feite een onafhankelijke monopoliepositie, beschermd door hun wettelijke functie. Dat daaraan paal en perk is gesteld is toe te juichen. Maar het wangedrocht dat daar nu uit te voorschijn is gekomen zou niemand natuurlijk moeten willen. Of wil de politiek dat soms wel?

Volgend blog verder over ‘ de politiek’.

Dom of amoreel?

1 reactie

Volgens de beroemde bioloog Edward Wilson kan de wetenschap niet zonder de geesteswetenschappen. De wetenschap maakt zoveel mogelijk dat we voortdurend voor ethische vragen worden gesteld. Dit geldt op het gebied van de bio-technologie (ons voedsel, onze gezondheid, de medische wetenschap), op het gebied van kunstmatige intelligentie, op het gebied van robotisering, op het gebied van de monopolisering van ons dagelijks leven door Amazon, Google en Apple, en zo voorts en zo verder. Als we in die ontwikkeling niet collectief stelling nemen dan zal uiteindelijk blijken dat we onze ethische keuzevrijheid uit handen hebben gegeven.

Daarom is Edward Wilson van mening dat alle studenten filosofie als bijvak zouden moeten volgen: “Het bestuderen van de relatie tussen wetenschap – en techniek, EvP – en de geesteswetenschappen zou de kern van alle onderwijs moeten zijn.” Let wel: dit zegt een natuurwetenschapper! Ik zou persoonlijk nog een stap verder willen gaan: het reflecteren op ons eigen innerlijk en de relatie van onszelf met de wereld om ons heen zou de kern moeten zijn van ons onderwijs.

Zaterdag was ik op de kunstveiling voor de Hope Flowers School voor vredesonderwijs in Bethlehem – opbrengst € 8000 netto en een bijzonder leuke middag; de wegblijvers hadden ongelijk! – die in feite volgens dit principe functioneert. Ik sprak op die veiling een student die me wist te vertellen dat de Erasmus universiteit een wereldnaam heeft op het gebied van Master studies voor buitenlandse studenten, vanwege de uitwekende verhouding tussen de kwaliteit van het onderwijs en wat je daarvoor moet betalen (een derde van wat je voor dergelijke studies in Amerika, Engeland of Zwitserland betaalt). Deze universiteit heft binnenkort de faculteit filosofie op. Vanwege te weinig studenten? Nee, vanwege het feit dat te veel studenten dit vak als bijvak nemen en de overheid daar niet voor betaalt. Bizar. En in het licht van het bovenstaande, stupide en schandalig, om de woorden van Bas Heijne te citeren*. Je vraagt je af: zijn onze leiders nu zo dom, of hebben ze geen geweten? U mag het zeggen. In het algemeen heeft de Nederlandse politiek een rijke historie in het afschaffen van regelingen en instituties die succesvol zijn omdat ze succesvol zijn – want dan gaan ze te veel geld kosten. Dit model exporteren we zelfs: want nu gaat Timmermans in Europa de meest succesvolle regels op het gebied van milieu en klimaat afschaffen! Waarin een klein land voorop kan lopen !!!

Ik zal in het volgende blog nader ingaan op de functie van de politiek in onze samenleving.

* Bron voor deze blog: Bas Heijne in NRC/ Handelsblad (13 december)