Categoriearchief: Persoonlijke groei

Voorwaardelijke liefde

Vandaag de dag gaat het erom dat erom wat men weegt op de weegschaal van de mensheid. Al de rest is onbeduidend’
Goethe (geciteerd door Rob Riemen)

Vorige week noemde ik liefde een van de fundamentele gevoelens. En ik zei onder meer dat ik van de wereld, van de mensheid houd. Dat is zo, maar het merkwaardige is dat dat gevoel wegvalt als ik mijn aandacht op een enkel individu richt met wie ik veel moeite heb: Trump, Wilders, Yesilgoz of Schoof, om maar een paar voorbeelden te noemen.

Ik zie ons mensen als cellen in het lichaam van Gaia, te vergelijken met de cellen in ons eigen lichaam. Ik houd van mijn lichaam, en die liefde straalt af op de meeste cellen. Maar toen ik ooit kanker had, gold dat niet voor de kankercellen. Ik heb er toen aan moeten werken om die cellen te beschouwen als mijn cellen; ze als het ware te accepteren, voordat ik ze kon bestrijden. Dit was onderdeel van het genezingsproces zoals beschreven door SImonton (Op weg naar herstel, 1983). Zo zou het ook moeten gaan met de cellen in Gaia: eerst beseffen dat we echt allemaal één zijn, voordat we sommigen van hen kunnen en moeten bestrijden.

Dat eenheidsbesef is bij mij voorshands nog al cerebraal; het is nog niet ingedaald op gevoelsniveau. Daardoor blijft de liefde waar ik het over had ook nogal abstract. Overigens, waar liefde is ontstaat ook meestal gehechtheid, die de liefde beperkt. We zijn gehecht aan wie of wat we liefhebben. Maar echte liefde laat juist los, laat de ander(en) vrij.*) Pas dan krijgt de liefde vrij baan.

Tot zover wat reflecties over mijn zijn in de wereld, en mijn verhouding tot het kwaad. Volgens Goethe (zie citaat hierboven) wordt het tijd dat ieder zijn verantwoordelijkheid voor het welzijn van de gehele mensheid neemt. Verantwoordelijkheid nemen betekent volgens mij dat men een antwoord heeft en geeft; met andere woorden, dat men iets doet. Maar het uiteindelijke antwoord op het kwaad heb ik nog niet.

*) Voor een meer diepgaande bespreking van gehechtheid en loslaten zie men mijn boek Spiritueel Leiderschap, pag. 107 e.v.

The family of (wo)men.

In de meeste psychologische theorieën wordt er vanuit gegaan dat er vier basale menselijke gevoelens zijn. Maar er is geen volledige overeenstemming over welke dat dan zijn. Vaak worden genoemd: vreugde, boosheid (woede), angst en verdriet. Persoonlijk kies ik voor liefde, angst, vreugde en verdriet/pijn.

Er zijn natuurlijk talloze emoties die hier niet mee samen vallen. Maar analyse laat zien dat deze emoties vaak gemengd zijn met gedachten en/of neigingen tot actie. Het woord emotie zegt het al: een beweging naar buiten (van latijn: emovere, naar buiten bewegen). Gevoelens hoeven niet naar buiten te bewegen: ze zijn een gemoedstoestand. In het spraakgebruik worden de woorden ‘gevoelens’ en ‘emoties’ overigens door elkaar gebruikt.

Zelf reken ik boosheid of woede niet tot de fundamentele gevoelens. In elk geval is dat mij niet zo. Boos of woedend of zelfs razend word ik als iemand of een verzameling mensen handelingen verrichten die schade toebrengen aan of zelfs vernietigen wie of wat me dierbaar is/zijn. Voorbeelden: Netanyahu, die willens en wetens Palestijnen en journalisten vermoordt, Trump, die (welbewust?) aanstuurt op vernietiging van onze wereld door het klimaat probleem als niet bestaand te verklaren en navenant te handelen, enzovoort (de voorbeelden zijn helaas moeiteloos uit te breiden).

Maar ik werd me er van bewust dat ik niet met woede door het leven wil gaan, want dan draag ik zelf bij tot een energie die de wereld schaadt. Dus ben ik eens nagegaan waar die woede vandaan komt. Is het mijn machteloosheid? Dat draagt er zekert toe bij, maar vormt m.i. niet de hele verklaring. Of is het mijn natuurlijke agressie die door dit soort aanleidingen geactiveerd wordt? Dat geloof ik ook niet, want dat is heel iets anders, een manifestatie van de levenskracht zelf. Nee, ik kwam tot de ontdekking dat de woede ontstaat door de pijn dat iets wat me dierbaar is wordt bedreigd. Woede is bij mij dus een vorm van gekwetste liefde. Ik houd van mensen, van de wereld. Volgens mij is dat een vorm van houden van het leven.

Deze ontdekking heeft me een stuk vrijheid opgeleverd en maakt het me mogelijk eenheid na te streven. Er zijn veel mensen met wie ik grote moeite heb, maar we zijn wel allemaal lid van de family of (wo)men. Deze mensen komen uit dezelfde bron als ik en ik ben er dus mee verbonden, of ik dat nu leuk vind of niet.

Hitler als peuter

Manifestaties van Licht.

There is a crack in everything, that’s how the light gets in
Leonard Cohen

Op onze levensweg, het pad van de Liefde (zie vorige blog), worden we begeleid door het Licht, dat zodoende ook een pad aflegt, boven ons pad van Liefde (zie het blog van 1 mei. jl.). Ook daarvan zijn we ons meestal niet bewust (net zomin als van de Liefde).Vandaar dat het streven naar Licht een belangrijk tweede levensdoel wordt. Ook in dit geval is het van belang te weten dat het Licht zich vaak indirect manifesteert. Slechts een beperkt aantal mensen vermag het Licht rechtsreeks te aanschouwen, Dit wordt onder meer gerapporteerd door de meesten die een BDE meemaken.

Het Licht manifesteert zich ook door onze innerlijke gids. Er ‘gaat ons een licht op’. Zo is wijsheid te zien als een manifestatie van Licht. Het Boeddhisme spreekt in dit geval van wakker worden, van ware kennis: verlichting. We kunnen dan de illusie van de manier waarop we de werkelijkheid – Maya – waarnemen, van onze begeerte en de daaruit voortvloeiende pijn loslaten.

Het Licht kan zich ook openbaren als contact met het mysterie, als verwondering, bewondering, ontzag. Voor gelovigen: als contact met het goddelijke. Voor anderen, als contact met de onzichtbare, transcendente werelden (de godin Sophia in de gnostiek, en de godin Tara in het Boeddhisme). Of als een beleven van het mysterie van het leven in al zijn vormen: ons lichaam, de natuur, Gaia, de zon, de kosmos, de sterrenhemel, geboorte en dood.

Een derde weg naar het licht is het contact met onze identiteit. Hoe kan het dat, terwijl we voortdurende ontwikkelen en groeien, toch voor ons gevoel steeds onszelf blijven? Dat onze identiteit niet verandert? Dat we een antwoord kunnen vinden op de vraag: Wie ben ik? En dat dit antwoord merkwaardigerwijs niet leidt tot ons ik-bewustzijn, maar tot verbinding met onze ziel, ons zelfbewustzijn.

Tenslotte heeft Leonard Cohen in zijn beroemde anthem*) ons nog een weg naar het licht gewezen: kijken naar de scheur of de barst in alles. Alles; dat kunnen dus dingen zijn, levende wezens of processen. Het valt niet altijd mee die scheur te vinden, maar niets is volmaakt in de zin van zonder scheur of barst, althans volgens Leonard Cohen. Maar om de scheur te vinden moeten we in het element dat we beschouwen duiken. Als we aan de buitenkant blijven is de scheur vaak moeilijk waar te nemen, en kunnen we trouwens ook het licht niet ervaren. Dus we verdiepen ons in de wereld van de wetmatigheden om het licht te vinden. Daarover de volgende week.

.

*) Audio: https://www.youtube.com/watch?v=1jzl0NlTmzY
Video: https://www.youtube.com/watch?v=c8-BT6y_wYg

Zijn we allemaal één?

In de lijn van Beethovens Eroica verklankt het werk . . . de overwinning van het goed op het Kwaad. . . . Het Adagietto kwijt zich voorbeeldig van zijn taak als inleiding op de finale. . .
De triomf van het Goed op het kwaad is een feit.

(Geert Riem over de vijfde symfonie van Gustav Mahler*)

.

.
.

In mijn miniserie over hoe om te gaan met het kwaad in de wereld heb ik vorige week twee vragen opgeworpen:
1. Waarom is het nodig ons eerst te verdiepen in het kwaad in onszelf en de wereld om ons heen alvorens we het goede in de wereld kunnen neerzetten?
2. Hoe, en onder welke omstandigheden, moeten we ons toch direct tegen het kwaad verzetten?

Ik ga eerst in op de eerste vraag.
Als we het kwaad niet echt onder ogen zien kunnen we onze aandacht niet onverdeeld op het goede richten. Als we dat toch proberen onderdrukken we het besef van het kwaad in ons, in plaats van het buiten onze aandacht te parkeren. Dan woekert het in ons verder als onze schaduw, neemt energie in beslag, en maakt ons minder krachtig in relatie tot het goede. Dit leven zit zo in elkaar dat we deze wereld alleen in tegenstellingen kunnen waarnemen, dus als we echt in het goede willen duiken moeten we dat ook in het kwaad doen. Dat verdiept ons bewustzijn, en maakt ons milder en bescheiden. Verder: diegenen die het kwaad bedrijven zijn aan ons verwant – dat zien we als we dieper in onszelf duiken. Ze zijn als familieleden in de ‘family of men’ en net als in onze eigen familie komen daar familieleden in voor waar we moeite mee hebben. Maar ze blijfven toch familie, of we dat nu leuk vinden of niet. Dit besef houdt de weg open naar eenheidsbeleving: het weten dat we deel uit maken van een groot geheel: Gaia met alles erop en eraan.

De tweede vraag. Ik heb twee weken geleden gezegd dat we niet direct met het kwaad in conflict moeten treden. Maar op die regel is een uitzondering: als onze naasten of wijzelf direct persoonlijk bedreigd worden, fysiek, of in onze uitdrukkingsmogelijkheden; kortom: in onze vrijheid of zelfs in ons bestaan, en als alle andere mogelijkheden zijn uitgeput. Maar ook dan moeten we proberen geweld te vermijden, maar soms is zelfs dat niet mogelijk. In dat geval moeten we, als we daar de tijd voor hebben, kiezen tussen twee kwaden, passief zijn of verzet: wat levert het minste schade of leed op?

Hiermee ben ik aan het einde gekomen van mijn miniserie over goed en kwaad, maar het laatste woord is er natuurlijk niet over gesproken. We zullen erover moeten blijven denken en spreken, en navenant handelen, zolang het kwaad bestaat – en dat is dus voor de rest van ons leven. Maar niet voortdurend; we moeten ons ook Prediker herinneren: Er is een tijd om te wenen en een tijd om te lachen. (Pred: 3.4)

.

*) In de vijfde symfonie laat Mahler horen wat ik in de afgelopen blogs heb proberen te zeggen: je moet eerst in het Kwaad duiken alvorens je het Goede kunt laten triomferen. Citaat is afkomstig uit de programma toelichting bij een Musico-reis waaraan ik afgelopen week heb deelgenomen.

De weg van het hart.

It is only with the heart that one can see rightly; what is essential is invisible to the eye.
Antoine de Saint-Exupery

Als u door het vorige blog bent blijven zitten met gevoelens van zelfverwijt, verontwaardiging of woede, is het nu tijd deze gevoelens even te parkeren en uw aandacht te richten op het pad van de liefde (zie mijn blog van 1 mei).

Geef allereerst aandacht aan uw lichaam. Dat is een wonder, zelfs als u lijdt aan een ziekte of ouderdom. Maar nog steeds werkt het spontaan aan uw eigen heling (want anders was u nu overleden) en is het een instrument voor schoonheidsbeleving (natuur, kunst, muziek). Neem de tijd om hier even bij stil, te staan, voor reflectie of meditatie, en zie in hoe bevoorrecht u nog steeds bent door in dit land te leven, genoeg te eten te hebben en een dak boven uw hoofd. En mocht u heel ziek zijn of heel oud, word dan vriendjes met de dood. Dat is trouwens ook geen slecht idee voor de mensen die nog gezond of jong(er) zijn. En zorg goed voor uzelf: eet smakelijk en verantwoord, en beweeg als u dat nog kan (wandelen, zwemmen, fietsen, sportschool, sportclubs). En vergeef uzelf.
Vervolgens, zorg dat de plezier-functie in uw leven in tact is. Zorg dat er leuke dingen zijn om naar uit te kijken: uitjes, feestjes, reisjes, museumbezoek, bijzondere tv-uitzendingen of Netflix-series, films, lezingen of podcasts die u interesseren. Laat uw leven sober zijn doch rijk aan feesten. Er zijn altijd mogelijkheden, zelfs als u weinig geld heeft of fysiek gehandicapt bent.
Daarna: geef aandacht aan uw medemensen. Vergeef iedereen die u nog iets te vergeven heeft, als u daartoe bereid en in staat bent (en anders, werk daaraan). Praktiseer belangeloze vriendelijkheid, ook naar mensen die u niet kent. Onderhoud (oude) vriendschappen, en/of maak nieuwe vrienden. Als u er fysiek toe in staat bent, ga naar plekken waar u mensen kunt ontmoeten: buurtcentra, café’s, georganiseerde activiteiten. Pak het vervolgens wat structureler aan. Word vrijwilliger, of lid van een organisatie die gaat voor vrede of een genezende wereld. Maar zorg dat u niet tegen iets protesteert, maar het goede ondersteunt. Voorbeeld: protesteer niet tegen Israël maar ondersteun vredes-activisten in Israël en Palestina. Doneer naar vermogen aan goede doelen.

Laat u niet misleiden door de gebiedende wijs enkelvoud in bovenstaande suggesties. Het zijn maar aanbevelingen – doe niets uit plicht, maar alleen uit keuze. En als u dat consequent praktiseert, dan wordt u een bron van constructieve energie in de wereld, en werkt zodoende aan de verzwakking van het kwaad. Als extra bonus houdt u er een goed gevoel aan over.

Waarom is het nodig eerst het kwaad onder ogen te zien, alvorens het goede te doen? Daar kom ik volgende week op terug.

Ik heb me in vorige blogs uitgesproken tegen direct verzet tegen het kwaad, want dan versterk je het juist. Maar er is op die regel een uitzondering: als je direct beperkt wordt in je vrijheid het goede te doen. Dat kan gebeuren onder meer of minder autocratische regeringen. Zover is het in Nederland nog niet, maar dat komt wel gevaarlijk dichtbij. Wat dan te doen? Daarover eveneens volgende week.

Belangeloze vriendelijkheid?

In de put van het kwaad.

Als iemand niet in de duisternis staat zal hij niet in staat zijn het licht te zien.
Uitspraak van Jezus in Gesprek met de Verlosser

Als we het kwaad in de wereld niet effectief rechtstreeks kunnen bestrijden (zie mijn vorige blog) hoe moeten we ons dan er tegenover opstellen?

In de eerste plaats moeten we het kwaad in onszelf onderzoeken. Ikzelf bijvoorbeeld heb een voetafdruk van 4,3 ha, terwijl ik als wereldburger maar recht heb op 1,6.*) Ik draag daarmee onevenredig bij aan de vernietiging van de ecosystemen. Het is door een zorgvuldige leefstijl wel 1,3 ha minder dan de gemiddelde afdruk in Nederland, maar toch. . . Ik voel me er behoorlijk schuldig over , maar weet niet hoe ik mijn voetafdruk verder omlaag kan krijgen zonder radicaal met mijn huidige leven te breken. Iets waartoe ik niet bereid ben en waarschijnlijk ook niet meer toe in staat ben.
Maar dat is niet het enige. Ik gebruik regelmatig Facebook en WhatsApp, en draag daarmee indirect bij aan de rijkdom van Mark Zuckerberg, die geheel is gericht op zijn naakte eigenbelang, Trump ondersteunt en aanhanger is van het eindtijdfascisme (waarover later meer). Ik ben aan het onderzoeken hoe ik dat kan vermijden, maar zie nog niet hoe ik dat zonder grote nadelen kan doen.
Deze voorbeelden kan ik naar believen uitbreiden – maar het punt is nu wel gemaakt. Het laat mijn destructieve rol in de wereld duidelijk zien.

In de tweede plaats moeten we het kwaad om ons heen niet negeren, maar duidelijk onder ogen zien zonder daar direct op te reageren maar ons er wel door te laten raken. Opnieuw een paar voorbeelden:
Mw. Faber verbiedt het COA om alleen reizende minderjarige vluchtelingen mee te nemen met schoolreisjes, bijvoorbeeld naar de Efteling. Hoe verdrietig dat is voor de betreffende kinderen is uitstekend verwoord door Abdelkader Benali in een column in Trouw (5/5/25). Maar de schade is nog veel groter, getuige de ingezonden brieven op Facebook (Metro Holland), 3 mei 2025). Ze schrapt nu ook het activiteitenbudget voor asielzoekers. Hoe harteloos kun je zijn.
Onze regering heeft tor zeer recent nauwelijks gereageerd op de misdaden van Israël: genocide en uithongering (een oorlogsmisdaad). Ook nu is de reactie maar mondjesmaat (maar die roept wel de woede van de heer Wilders op). Ook blijft ze Israël onderdelen voor wapens sturen. Daarmee is ze medeplichtig aan massale moord en al het leed dat daaraan voorafgaat.
De heer Wilders is van mening dat Rusland het volste recht heeft Oekraïne (en daarna eventueel andere landen) onder de voet te lopen. Tijdens de formatie van de huidige regering heeft hij die standpunten ‘even in de ijskast gezet’, maar hij laat zijn reacties er nu wel door bepalen.

Ik heb me in deze voorbeelden welbewust beperkt tot het eigen land – al vindt er in de wereld op nog veel grotere schaal kwaad plaats. Maar laten we nu maar eerst eens dicht bij huis kijken. De voorbeelden laten zien dat het nodig is om het kwaad aandachtig onder ogen te zien om de ernst ervan te doorgronden en ons er door te laten beroeren. Als u deze werkwijze volgt zit u nu waarschijnlijk in de put. Daar moeten we het natuurlijk niet bij laten. Volgende week zal ik een ladder aanreiken om daar weer uit te klimmen en het kwaad effectief aan te pakken zonder de strijd er rechtstreeks mee aan te binden.

Jeremia treurend over de verwoesting van Jeruzalem, Rijksmuseum Amsterdam

*).Het stukje van de aarde dat we nodig hebben om te leven, uitgedrukt in hectare. Op basis van een eerlijke verdeling is per mens op aarde maar ruim 1,6 ha beschikbaar.

De weg van het midden.

Er is een weg tussen de wereld van de geest en de wereld van de materie, en wij schrijden daar in onwetende sluimer op voort.
Kahlil Gibran – Ideeën

Voor Aristoteles was de weg van het midden de weg van de deugden, die elk in extreme uitersten tot ondeugden leiden. Zo is moed het midden tussen roekeloosheid en lafheid, en compassie het midden tussen dweperij of aanbidding enerzijds en onverschilligheid of het naakte eigenbelang anderzijds. Maar Gibran heeft het getuige bovenstaand citaat over een heel andere weg, die we allemaal af lopen in dit leven, al ‘schrijden we daar vaak in onbewuste sluimer op voort’. Maar we kunnen ons van die weg meer bewust worden, wakker worden als het ware. Dan realiseren we ons dat die weg niet zoveel anders is als de weg tussen boven en onder, tussen hemel (kosmos) en aarde (het ‘huwelijk tussen hemel en aarde’), tussen hoofd en buik, tussen de wereld van het denken en de ziel, tussen licht en vorm (structuur), tussen het eerste en het zevende chakra – kortom de weg van het hart. Dat is dan de weg van de liefde, de verbinding, medeleven. Dit zijn natuurlijk allemaal symbolische duidingen, maar ze kunnen wel degelijk leiden tot bewustwording als we erop contempleren of mediteren.

Als ons levensdoel, ons heilig contract, op de weg van het hart ligt, dan komt het met ons leven wel goed. Dan beleven we het als zinvol, dan zijn we in balans en ervaren we dat we een bijdrage leveren in de wereld. Als we daarentegen teveel in onze buik leven (op materieel niveau), of te eenzijdig cerebraal, dan zijn we niet in balans en zullen dat ervaren als vage gevoelens van onvrede. Voor mij persoonlijk was het inzicht van Gibran niet helemaal nieuw, maar het inspireerde me wel. Het zette me aan tot reflectie op en evaluatie van mijn eigen levensloop en levensdoel. Ik realiseerde me dat de manifestatie van de Oorsprong in dit leven in de vorm van licht, liefde en wetten overeen komt met de drie paden die door Gibran worden genoemd, en dat het pad van de liefde onze eigenlijke bestemming is. En dat zette me weer aan tot een contemplatie over wat liefde eigenlijk is. Zo heb ik de Aarde en haar bewoners lief, al roept een deel van haar bewoners soms verontwaardiging en woede op. Dat kunnen dus ook uitingen van liefde zijn – liefde is niet altijd zachtaardig en vredig.

Echte en valse guru’s

The real question is not whether life exists after death. The real question is whether you are alive before death.
(Osho)

Vrijwel alles wat ik weet ben ik me bewust geworden dankzij de vele meesters in mijn leven. Een aantal heb ik persoonlijk ontmoet, maar met veel meer heb ik kennis gemaakt via hun boeken. Ook zijn er enkele procedures en rituelen die me inzicht hebben geschonken, bijvoorbeeld het transformatiespel. Tenslotte kan dat ook (zelden) gebeuren naar aanleiding van een ervaring uit het dagelijks leven; zoals getuige zijn van een geboorte.

Een ware (leer)meester is voor mij iemand die het vermogen heeft de wijsheid en de inzichten te wekken die al in me leefden, maar waarvan ik me niet bewust was. Een dergelijk inzicht komt binnen met een besef van herkenning, en een zeker weten: dit is de waarheid voor mij. Dat moment kan gepaard gaan met gevoelens van vreugde, opwinding, schrik, of juist een kalme zekerheid. Als leraren die gevoelens niet kunnen wekken, dan zijn het, althans voor mij, geen ware meesters. Ik geloof dat we niets kunnen weten, dat we niet al wisten maar tot dusverre onbewust was. Docenten en leraren kunnen kennis overdragen, maar kennis is geen weten. Kennis is slechts hypothesen, veronderstellingen, dogma’s die door nieuwe inzichten en ervaringen weerlegd kunnen worden.

Osho was voor mij een meester. Ik heb hem nooit in levende lijve meegemaakt – ik geloof dat ik hem een keer op tv gezien heb, maar dat kan ik me niet goed herinneren. Maar zijn boodschap kwam tot me in zijn boek:The way of the White Cloud (1975). Des te vreemder is het voor mij dat er in zijn ashrams onacceptabele dingen gebeurden. Dan doel ik niet op de 93 Rolls Royces, maar meer op zaken als het veelvuldig plaats vinden van gedwongen sex tussen volwassen mannen enerzijds en kinderen en tieners anderzijds – soms tegen hun uitdrukkelijke wil in. Hoe kan zo iets samen gaan met de wijsheid die ik hem altijd heb toegedicht? Hoe valt het te rijmen met het respect voor personen dat ik altijd bij hem heb waargenomen? Heb ik dat dan zo verkeerd gezien? En hoe is het mogelijk dat andere wijze en (ook door door mij ) zeer gerespecteerde meesters ook veel aan Osho hebben ontleend, en dit allemaal niet gezien hebben? Onbegrijpelijk.

Er wordt wel gezegd dat Osho daarvan niets heeft geweten, maar dat kan ik me nauwelijks voorstellen. En overigens zijn er wel meer meesters en guru’s die hele rare dingen hebben gedaan of toegelaten.

Daaruit vallen een paar lessen te trekken:

  • wijsheid hoeft niet samen te gaan met goedheid
  • onderwerp je nooit aan een guru of meester – al is het wel waardevol om je soms eens tijdelijk aan hem of haar over te geven. Maar blijf op andere momenten kritisch. Er is een sterk verschil tussen onderwerping en overgave.
  • Er is een groot verschil tussen de uitstraling en invloed die uitgaat van (verlichte) meesters, en het charisma van mensen als Trump, Musk en Wilders. Dezen zijn kwaadaardig of dom, of allebei, maar ze hebben niettemin grote aantrekkingskracht, zodat velen zich aan hen onderwerpen. Het is goed om bij onszelf de reacties op deze mensen gade te slaan, maar niet het kind met het badwater weg te gooien. Voor de leermeesters in mijn leven ben ik tot op de dag van vandaag dankbaar.

Ja?

Ik trok voor het nieuwe jaar een Engel-kaartje: Willingness, (zie mijn vorige blog1) en toen moest ik ineens aan het bovenstaand liedje van Harry Bannink denken, gezongen door Wim Sonneveld als Frater Venantius. Humor uit de zeventiger jaren, en ogenschijnlijk niet zo diepgravend, maar als je over bovenstaande zinsnede nadenkt zit er heel wat in. (overigens zat ik, toen ik de opnames van Wim Sonneveld op YouTube weer zag, hardop te lachen voor mijn computer. Ik moet jullie echt aanraden daar eens naar te kijken.2) Immers, als je geen ‘ja’ zegt tegen het leven, dan wordt het leven grauw en grijs, en kom je in een vicieuze cirkel (noodlottige kringloop) terecht (zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Vicieuze_cirkel). Maar het is niet zo simpel om in deze wereld ‘ja’ te zeggen tegen het (hele) leven, gezien alles wat er in de wereld gebeurt.

In 2023 heb ik herhaaldelijk over het kwaad in deze wereld geschreven, en ik kwam daar tot de conclusie dat het kwaad uit dezelfde oorsprong voortkomt als het goede. Deze realisering helpt me om ‘ja’ te zeggen tegen het leven, het HELE leven, dus ook Poetin, Netanyahu, Wilders en hun trawanten. Dat betekent natuurlijk niet dat ik instem met hun gedrag, maar wel dat ik aanvaard dat zij er zijn – dat het kwaad er is. Ik zeg dat nu wel zo makkelijk, maar dat valt natuurlijk in de praktijk niet mee. Het moet niet beperkt blijven tot een mentaal trucje. En hier komt de engel van Willingness, bereidheid, me te hulp: ben ik bereid om echt ‘ja’ te zeggen? Deze engel kan ook samengaan met de bereidheid om me gelijkertijd in handel en wandel te doen kennen als vrijmetselaar: weg te nemen wat ons van elkaar scheidt, te bevorderen wat ons aan elkaar bindt, en te werken aan de Tempel der Humaniteit. Daarin schiet ik natuurlijk nog vaak tekort, maar het blijft een mooi doel om naar te streven.

1 ) DIt blog – Bestaan er engelen? – was vorige week door een technische fout slecht bereikbaar. Het is nu te vinden op deze site via de kolom aan de rechterkant of via https://www.erikvanpraag.nl/bestaan-er-engelen/
2) Zie you tube – Frater Venantius – en https://nl.wikipedia.org/wiki/Frater_Venantius

Oud en Nieuw, weer een gebed.*)

Oudejaarsavond (dit gebed is hier individueel geformuleerd, maar kan ook gezamenlijk gebeden worden)

Aanwezige,
Dit is een avond van terugzien en vooruitzien. (Beantwoord dan de volgende vragen)
Wat zijn de dingen van het afgelopen jaar waar ik met vreugde op terug kijk? (stilte, eventueel opschrijven) Wat zijn de dingen waarvan ik spijt heb, of die ik betreur? (stilte, eventueel opschrijven) Kan ik daarvan afscheid nemen? Heb ik mezelf of anderen nog iets te vergeven? (forceer niet – als je nog niet aan vergeving toe bent, dan is dat OK) En tenslotte, wat is het belangrijkste dat ik van het afgelopen jaar heb geleerd? (stilte, eventueel opschrijven)
(als je voor het afgelopen jaar een engel-kaartje hebt getrokken is dit het moment om afscheid te nemen en de engel los te laten. Vergeet niet de engel te bedanken!)

Voor alles wat ik in het afgelopen jaar heb ontvangen zeg ik u ten diepste dank.
Voor het komend jaar wil ik geen concrete voornemens uitspreken, want de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens. (als je er absoluut zeker van bent kun je wel besluiten nemen over iets wat je volgend jaar gaat doen, en daarbij ondersteuning vragen. Maar doe geen beloften die je misschien niet waar kunt maken) Wel kies ik er voor het komend jaar verwachtingsvol tegemoet gaan, zonder verwachtingen maar met een open en onschuldige geest.
Ik kies er ook voor om in het komend jaar bewust en aanwezig te leven, en wil u vragen me hieraan te herinneren als ik niet aan deze intentie voldoe. Wilt u me steunen als ik in de put zit of mijn hoop of vertrouwen of de weg even kwijt ben, en me helpen die dan terug te vinden?  
Niet mijn wil maar uw wil geschiede, maar als het even kan zou ik het volgend jaar graag in gezondheid willen doorbrengen. 
Zou u me voor het volgend jaar willen zegenen? In buig mijn hoofd en zeg u dank.

(Vervolgens kun je ervoor kiezen om voor het komende jaar een engel-kaartje te trekken, en de instructies volgen die ik heb gegeven in onderstaand boekje. In een volgend blog zal ik die instructie herhalen.)

*) Overgenomen uit: Gebedsboekje voor zoekers, door Erik van Praag, 2010. Dit boekje laat ook zien waarom bidden zinvol is, ook als je niet godsdienstig bent.

Eerstvolgende blog op 9 januari