In de ‘Zomergasten’ uitzending van afgelopen zondag liet burgemeester Van der Laan precies zien wat er goed is en wat er mis is in deze samenleving. Hij liet een fragment zien uit een kamerdebat naar aanleiding van de aanslag op Charlie Hebdo. In plaats van zich in te leven in de bevolking – de aanslag riep gevoelens van onveiligheid en zelfs angst op -, en saamhorigheid en harmonie uit te stralen, probeerden de kamerleden punten te scoren naar aanleiding van dit drama en elkaar vliegen af te vangen. Kortom, ze manipuleerden het verdriet van hun kiezers in plaats van hen te ondersteunen.
In contrast daarmee liet Van der Laan de reacties zien op de dood van Abdelhak ‘Appie’ Nouri. Reacties van verdriet en medeleven door heel Nederland. Wat in het bijzonder ontroerde was dat groepen die elkaar normaal naar het leven staan nu troostend en ondersteunend in elkaars armen vielen, letterijk en figuurlijk: Marokkaanse jongeren en de ‘witte’ F-side, supporters van PSV, Feyenoord en Ajax, oud en jong. De supporters van FC Utrecht, ‘normaal’ de aartsvijanden van Ajax klapten voor Appie Nouri op een ver voetbalveld in Malta. Als u de uitzending van Zomergasten niet gezien heeft, raad ik u sterk aan die alsnog te zien via ‘Uitzending gemist’: https://www.npo.nl/vpro-zomergasten/30-07-2017/VPWON_1269686
Het is niet alleen het verdriet dat ons bij elkaar brengt. Ook het succes van de vrouwen in het EK – ik weet nog niet of ze dat vanavond kunnen voortzetten – verbroedert en verzustert (Och heden, die termen mogen vandaag de dag niet meer. . . )
Zoals Arjen Fortuin schreef in NRC/Handelsblad, dit is waar we denk ik diepweg allemaal naar verlangen: ons weer één voelen, een deel van de ‘family of man’ zodat we onze identiteit niet hoeven te ontlenen aan een ethnische of religieuze subgroep of aan onze nationaliteit of sekse, maar aan het besef dat we onlosmakelijk behoren tot een wereldomspannende familie. Daarom ontroert wat er gebeurde rond ‘Appie’ ons zo.
Wat zou het prachtig zijn als onze politici, onze leiders, dat besef zouden gaan uitdragen. Dat hoeft niet te betekenen dat ze het altijd eens zijn met elkaar – dat is in een familie ook zelden het geval. Maar het zou betekenen dat ze verbondenheid voelen met degenen met wie ze van mening verschillen. Ja, en dan kunnen ze creatief worden, en hoeft een formatie natuurlijk niet zo lang te duren.
Wat we nu zien vervult me met weerzin. En dan moeten we natuurlijk niet verbaasd zijn dat mensen zich afwenden van de politiek en uiteindelijk de democratie zelf in gevaar komt. Maar er is een alternatief. Onze burgemeester liet zien hoe het wel kan (ik hoop dat veel politici hebben gekeken). Hij antwoordde in de genoemde uitzending op de vraag wat hij hoopte dat zijn nalatenschap zou zijn: ‘dat Amsterdam de lieve stad blijft die het is.’
Since the nineties we know that in business organizations can’t work effectively without a collective vision (see f.i. 
trouwens vanaf het begin al in. Denk bijvoorbeeld aan de manier waarop Abraham Kuyper in 1903 met zijn ‘worgwetten’ de spoorwegstaking brak, het eerste massale arbeidersprotest dat Nederland kende). Niet bepaald een inspirerend voorbeeld. Ook het Joodse volk ontleent zijn visie aan zijn verleden, zowel het bijbelse verleden als de latere diaspora en al het vreselijke wat daarin gebeurd is, van pogroms tot de shoa. Dat is in Israël verworden tot een repressieve en reactionaire politiek, evenmin een inspirerend voorbeeld. Bovendien zie je dat een land wat zich te zeer identificeert met zijn verleden altijd kan vervallen tot een eng nationalisme met ‘Blut und Boden’ – theorieën, uiteindelijk leidend tot uitsluiting van minderheden en racisme. Dat moeten we natuurlijk niet hebben.
Wat is beter – deze ontmoedigende waarheden onder ogen zien, of, zoals onze leiders en hun medewerkers doen, leven in een illusionaire wereld? Per slot van rekening komt de zondvloed pas na ons.
De hele situatie doet me sterk denken aan de situatie voor de tweede wereldoorlog, toen de landen ook slechts mondjesmaat Joodse vluchtelingen opnamen. Als kind las ik het jeugdboek Het Zwervende Schip van Lisa Tetzner, over een schip met voornamelijk Joodse vluchtelingen uit Europa dat vergeefs rondzwalkte voor de kusten van Zuid-Amerika, maar zijn lading wanhopige mensen niet kwijt kon: ze werden in geen enkel land toegelaten. Gelukkig leed het schip schipbreuk in een storm, zodat in elk geval voor deze groep het probleem was opgelost. . .
Coming back from holiday I attended the Holland Festival Proms. This was a wonderful day all over, but the highlight certainly was The Nile Project. A group of about 14 musicians who with their love, vitality and african music ravished the public. With their laments they touched everyone deeply, and one couldn’t stop moving and dancing when they played their exciting rhythms.
In De Groene Amsterdammer van vorige week las ik dat de tien bedrijven in Nederland die de grootste bijdrage leveren aan de CO2 uitstoot in feite nog geen wezenlijke stappen hebben gezet om die uitstoor te verminderen, en ook niet voornemens zijn dat binnen afzienbare tijd te doen. De uistoot is nog even groot als tien jaar geleden. Van de energietransitie waarover in Nederland sprake is komt zodoende natuurlijk niets terecht. Het is dus niet alleen de overheid die in gebreke blijft.
Als we dusdoende ons geloof in de transcendente wereld, in de mogelijkheid van wonderen en een leefbare toekomst (zie mijn vorige blog), en zachtmoedigheid hebben ontwikkeld zijn we klaar om hulp te vragen aan de wezens in de ‘subtle realms’. We doen dit in gebed. Velen van ons zijn niet gewend te bidden – daarom ga ik daar in een volgend blog op in. Maar nu al vast dit: we kunnen niet verwachten dat onze partners in de ‘subtle worlds’ dit eventjes voor ons gaan oplossen. We moeten zelf ook een substantieel aandeel leveren. Wat en hoe? Ook daarover kom ik later te spreken.