’Een linkse wolk. . . Dat zou slecht nieuws zijn voor de hardwerkende Nederlander’ (Rutte in zijn rol als woordvoerder van PVV en Ja21)
Wie heeft er baat bij? Dit was een standaard vraag van de Romeinse advocaat Cicero bij de zoektocht naar het motief van een verdachte. Als we die vraag stellen in verband met ons huidige financieel-economisch stelsel, dan is het antwoord overduidelijk: de welgestelden. Niet alleen de minder bedeelden, de middenklasse en de in armoede levenden hebben er geen voordeel van; ook de aarde aarde als geheel, de biodiversiteit en de toekomstige generaties hebben er duidelijk geen baat bij.
Maar welk stelsel willen we dan wel? Die vraag is minder makkelijk te beantwoorden. Er zijn wel verbeteringen voorgesteld, onder andere door het Sustainable Finance Lab., en ook door economen die veelbelovende economische modellen hebben ontworpen (zie vorige blog), maar al deze voorstellen tasten de essentie van het huidige systeem niet aan en blijken bovendien in de praktijk lastig uitvoerbaar. Al zou het wel mooi zijn als we alleen maar het financiële systeem weer aan soortgelijke regels zouden binden zoals die golden voor 1970, en die sindsdien vrijwel allemaal zijn afgeschaft. Daar zouden we op zijn minst enige tijd mee winnen.
Maar één keer eerder in de moderne geschiedenis van ons land is er met politieke wil en door overheidsingrijpen een alomvattende wijziging in onze economie doorgevoerd. Die was gebaseerd op het Plan van de Arbeid*) dat reeds voor WO II was ontwikkeld, maar er was een catastrofe als de oorlog voor nodig om er, zoals we dat tegenwoordig noemen, voldoende draagvlak voor te verkrijgen. Zo’n catastrofe beleven we nu ook, maar in slow motion: de oorlog, de klimaatcrisis en de biodiversiteit crisis bedreigen ons minstens zozeer in ons bestaan als de wereldoorlog dat deed. Maar we voelen dat nog niet voldoende dus de ondersteuning voor een nieuw plan komt misschien pas als het (bijna) te laat is.
Niettemin hebben NU dringend een nieuw Plan voor de Arbeid nodig. Belangrijk is dat dit gebaseerd is op het echte algemeen belang, dat van ons en van Gaia als geheel, want anders zal er nooit voldoende draagvlak voor zijn. Maar wie moeten dat opstellen, en aan ons allen voorleggen? Het is wel duidelijk dat we dit niet van de huidige regering kunnen verwachten – wat dat betreft is het wel goed dat Rutte zijn masker heeft afgelegd (zou hij weten wat er met het woord solidariteit, of broederschap/zusterschap wordt bedoeld? Zo ja, dan is zijn uitspraak nog onthullender). De WRR, het PBL of de SER zouden het misschien kunnen doen, maar ik denk dat het beter is deze opdracht voor te leggen aan een burgerforum.
Een eerste aanzet schijnt geleverd te worden door Michiel Zonneveld in zijn op 25 april te verschijnen boek. Ik ben benieuwd, en zal er t.z.t. als ik zijn boek gelezen heb op terug komen. Een belangrijke vraag die daarbij aan de orde moet komen: zijn we nog wel in staat om onszelf aan te passen aan een radicale ‘shapeshift‘ van onze omgeving, i.c. onze financiële context? Over die vraag laat ik u alvast eens nadenken.