In een wereld zonder kwaad zou het leven niet de moeite waard zijn.
Thomas S. Elliot
Dezer dagen las ik een boekje van Bernard Delfgaauw over Teilhard de Chardin (1961) waaruit ik twee dingen oppikte: 1. Teilhards originele versie op de evolutie (waarover later misschien meer) en 2. Teilhards opvatting over het kwaad in de wereld. Wat betreft dit laatste: Teilhard ziet dat we als mensheid een keuze hebben voor of tegen het kwaad, en hij vermoedt dat de uiteindelijke keuze daar tegen zal zijn, en dat er dan een goddelijke ingreep zal volgen, waaruit een wereld zonder kwaad zal resulteren.
Ik geloof er niets van. Ik denk dat op deze wereld het kwaad altijd aanwezig zal zijn. Ik heb de afgelopen maanden veel over het kwaad geschreven, en gesteld dat we dat zo min mogelijk rechtstreeks moeten bestrijden. Want als we dat doen geven we het aandacht en dus energie, en dan zal het uiteindelijk steeds sterker worden. Wel kunnen we indirect de gevolgen van het kwaad bestrijden door daar onze goedheid tegenover te stellen: ons verlangen naar vrede en harmonie, onze liefde, en onze waarden van eerbied, vrijdheid, waarheid. We kunnen dat alleen maar op een zuivere manier doen als we eerst de bron van het kwade in onszelf onderzoeken en volledig onder ogen zien. Pas dan is er een keuze en zullen we het goede kunnen uitstralen en er ons handelen door laten beïnvloeden. Alleen bij een directe bedreiging van wat of wie ons lief is is een directe confrontatie van het kwaad de enige mogelijkheid.
Dus het slechte nieuws is dat er in deze wereld altijd kwaad zal zijn. Maar het goede nieuws is dat dit ook geldt voor het goede. Ook dat is onuitroeibaar, hoezeer het ook bedreigd wordt. Je ziet dat het steeds pregnanter de kop opsteekt, naarmate het kwaad in de wereld toeneemt (dat gebeurt ook altijd in oorlogen). Voorbeelden daarvan zien we nu in Israël, waar het protest tegen de doorlog steeds sterker wordt, en nu niet meer alleen gericht is op het redden van de gegijzelden, maar ook direct op het leven van de Palestijnen. Of in Brazilië, waar de veroordeling van Bolsonaro nu tot ongekende vreugde-uitbarstingen leidt.
Deze beschouwing leidt, als je er over nadenkt, tot vragen over de schepping. Ligt daar een plan aan ten grondslag, en heeft de schepping een betekenis of een doel? En zo ja, wat is dat dan? Ik heb daar wel ideeën over, en er ook al wel over geschreven, maar voor nu laat ik de reflecties daarover bij de lezer.
