Categoriearchief: Mens en samenleving

Aan alles komt een eind.

Er zijn vele scenario’s die het einde van de wereld zoals wij die kennen beschrijven. Die wereld kan ten einde komen door kosmische rampen (een meteorietinslag , een gammaflits, enz.), door een pandemie, door een atoomoorlog, door een wetenschappelijk ongeluk, door de klimaatverandering, en zo voorts en zo verder. Een overzicht van alle mogelijke scenario’s is te vinden op https://nl.wikipedia.org/wiki/Einde_van_de_wereld.

Een speciale plaats in het denken daarover nemen de eschatologische*) theorieën uit de verschillende spirituele en godsdienstige tradities in. Jodendom, Christendom, Islam, Boeddhisme, de Maya’s en de Hopi kennen allemaal een eindtijd theorie. Bij David Flusser (Tussen oorsprong en schisma, 1984) lees ik dat met name het Jodendom een lange en ook heden ten dage nog levende eschatologische traditie kent. En we kennen allemaal de Openbaring van Johannes, en ook uitspraken van Jezus (Matth. 24). In de meeste van die traditionele theorieën gaat aan het einde der tijden een periode vooraf waarin de mensheid vervalt tot een samenleving van conflict, naakt eigenbelang, extreem hedonisme en bandeloosheid, waarna een acute crisis (zondvloed, natuurramp of een door mensen veroorzaakte catastrofe) de overgang markeert naar een vreedzame en liefdevolle wereld. Om die reden is het geloof aan een eindtijd vooral populair in tijden van crisis, chaos en extreme onzekerheid: voor en na een oorlog, tijdens een pandemie of een economische depressie. Daarna zie je vaak een tijdelijke opleving van deugdzaam gedrag in de samenleving (zoals bij ons na WO II).

In deze tijd is er ook een sterk geloof aan een eindtijd, want ook nu leven we in een tijd van chaos en strijd. Maar er is een verschil met alle vorige keren, want in deze tijd wordt het geloof aan de naderende catastrofe ondersteund door de wetenschap, en wordt die catastrofe, als die plaats vindt, rechtsreeks door onszelf veroorzaakt. Boven draagt de catastrofe niet een abrupt karakter, maar komt die sluipend dichterbij. Hij tekent zich nu al af in het klimaat, de vluchtelingencrisis, de voedselcrisis, pandemieën en de crisis in onze democratische instellingen. En dat zal allemaal alleen maar erger worden. Deze wereld zal, zoals alle materie, uiteindelijk vergaan. Of zich daarna een vreemde en liefdevolle wereld zal ontwikkelen is onzeker. Dat hangt er vanaf of we in staat zijn om nu al tot een spiritueel ontwaken te komen.

*) Eschatologie:  leer van het einde van de wereld en het laatste oordeel

Het is wat het is.

God, schenk mij de kalmte om te aanvaarden
wat ik niet kan veranderen,
moed om te veranderen wat ik kan veranderen,
en wijsheid om tussen deze twee onderscheid te maken.

(gebed van Franciscus van Assisi)

Bovenstaande tekst kennen we in enigerlei vorm allemaal wel. Maar wat is aanvaarden?
De term komt van het middelnederlands aenvaerden: de tocht ondernemen, ter hand nemen, gelaten dragen. In het moderne Nederlands betekent het: ondernemen (een reis aanvaarden), ontvangen (een cadeau aanvaarden, kritiek accepteren), goedkeuren (een voorstel aanvaarden), op zich nemen (een functie aanvaarden) en gelaten dragen. In dit stuk heb ik het voornamelijk over de laatste betekenis. Op een andere betekenis kom ik hieronder nog terug.

Ik herlas dezer dagen nog eens Eckhart Tolle, Een nieuwe Aarde. Daarin stelt hij onder meer dat het niet aanvaarden van (de situatie van) het huidige moment een belemmering vormt voor je spiritueel ontwaken. Ik ben het daar geheel mee eens, maar die aanvaarding lukt me lang niet altijd. Als je ouder wordt dan stuit je op verminderde vermogens. Ik kan minder lang achtereen wandelen, mijn conditie wordt minder, ik heb een beetje last van PHPD, mijn geest wordt trager. Het aanvaarden daarvan is nog wel een haalbaar streven. Dat is anders met het aanvaarden van zaken die in de buitenwereld spelen: de laksheid van politici, de welbewust onbewuste onwetendheid van een aantal mijn medeburgers als het over democratie of klimaat gaat, de harteloosheid van sommige gemeenten en hun inwoners ten aanzien van de opvang van vluchtelingen, het vreselijke lijden in de wereld ten gevolge van oorlog, geweld of klimaatproblemen – en zo kan ik nog wel even doorgaan. En aan de meeste van die situaties denk ik niets te kunnen veranderen – en daarmee wordt de uitspraak van Franciscus actueel. Het lijkt alsof ik de keuze heb tussen kalmte en aanvaarden aan de ene kant en irritatie, woede of verdriet aan de andere kant.

Aanvaarden betekent echter niet dat de situatie je niets doet. Je kunt als eerste reactie best veel emoties hebben, maar de vraag is: kun je die daarna parkeren (niet: onderdrukken) zodat de kalmte terug komt? Ik denk dat dit in principe kan, maar het vraagt wel een geestelijke inspanning. Je moet die geestelijke reis willen ondernemen (zie de eerste middelnederlandse betekenis). Aanvaarden is dan niet een passieve aangelegenheid, een ‘gelaten dragen’, maar een actieve worsteling, die kan uitlopen op het gebed van Fransiscus, waarmee zowel de kalmte als de moed kan terugkeren. En je ook bijdraagt aan een betere wereld.

En de overheid, zij moddert voort.

En de boer, hij ploegde voort.

Bovengenoemd onderschrift komt uit een beroemd en prachtig gedicht uit 1935. J.W.F. Werumeus Buning schreef dat gedicht ter ere en verdediging van de boer, want ook toen stond de landbouw al onder druk.

In mijn vorige blog schreef ik dat de overheid bij monde van minister Van der Wal mu eindelijk de stikstofproblematiek onder ogen ziet. Helaas moet ik daar nu toch weer een kritische kanttekening bij maken.

Einstein zei het al in een andere beroemde uitspraak: je kunt een probleem niet oplossen met dezelfde methode die het probleem gecreëerd heeft. Toch is dat het wat de overheid probeert te doen. In mijn vorige blog wees ik al op het onvermogen tot leiding geven en communiceren. De overheid erkent nu het probleem, maar slaagt er niet in dat bij de wortels aan te pakken. Dat komt omdat deze overheid zelden gebruik maakt van de doorwrochte analyses en aanbevelingen die vanuit adviesorganen en vanuit het veld worden aangedragen. Ze denkt het altijd beter te weten. Haar blik wordt vertroebeld door het oor altijd te lenen aan lobbyisten vanuit het industriële bedrijfsleven (in dit geval veevoerbedrijven, transportondernemingen, industriële zuivelproducenten, kunstmest fabrieken, enz.)en de gevestigde landbouworganisatie LTO die vooral de belangen van de industriële landbouw behartigt.

Men probeert nu de stikstof problematiek aan te passen door een restrictief vergunningen beleid en het sluiten van landbouwbedrijven. Maar het zou veel beter zijn als alles zou worden ingezet op een meer extensieve vorm van landbouw bedrijven. Dat is heel eenvoudig te bereiken door een restrictief invoerbeleid in te voeren voor kunstmest en veevoer. En dat kost ook nog eens veel minder dan het bedrag dat nu voor de landbouwtransitie wordt uitgetrokken. Het geld dat dan overblijft zou kunnen worden besteed aan subsidies voor boeren die over willen stappen naar deze nieuwe vorm van landbouw, om de eerste jaren waarin er nog geen inkomsten uit die nieuwe bedrijfsvoering plaats vindt te overbruggen, en hen ook te helpen bij de aflossing van de schulden die de boeren in de afgelopen jaren door het beleid van de overheid en de banken, in het bijzonder de Rabobank, hebben moeten maken.

Deze gedachten zijn helemaal niet origineel,; ze worden vanuit het veld al jarenlang aangevoerd. Maar zoals ook in andere sectoren, de belangen van het grootkapitaal gaan altijd voor.

Het voert voor een blog als dit te ver om alle details van dit idee uiteen te zetten. Als u daarin geïnteresseerd bent leze u het voortreffelijke overzichtsartikel in De Correspondent: https://decorrespondent.nl/13608/het-kan-de-stikstofcrisis-oplossen-en-de-landbouw-perspectief-geven/1090264523040-bf85ddb1?pk_campaign=weekly , dat ook gediend heeft als een inspiratiebron voor dit blog.

U zou zich kunnen afvragen waarom ik aandacht besteed aan een probleem waar ik weinig of niets mee te maken heb, en waarvan ik eigenlijk ook weinig afweet. Ik doe dit omdat dit het eerste probleem is dat onze democratie bedreigt, en ik denk dat wij burgers de plicht hebben ons te informeren over de belangrijke kwesties die in de samenleving spelen, zodat we sterke staan bij de verdediging van die democratie.

VOLGENDE WEEK GEEN BLOG IN VERBAND MET VAKANTIE

Verantwoordelijkheid

We bevinden ons intussen op vijf terreinen in Code Rood: Klimaat en zeespiegelstijging, de bedreiging van onze democratie, oorlog en vrede, de vluchtelingencrisis en de energiecrisis. Met al mijn pessimisme had ik toch niet gedacht dat ik nog in mijn leven al direct met deze crises geconfronteerd zou worden, maar ik leef langer en het gaat allemaal sneller dan ik had voorzien.

Bosbranden, droogte, overstromingen, onzekere energievoorziening: hoe erg moet het worden voordat mijn medeburgers werkelijk van de ernst van de situatie onder ogen zullen zien? Nog steeds is er verzet tegen de plaatsing van windmolens en zonnepanelen, nog steeds zijn een aantal gemeenten niet bereid voldoende te helpen bij de opvang van vluchtelingen. De stikstofcrisis laat zien dat als de overheid eindelijk van de noodzaak van ingrijpende maatregelen is doordrongen, het verzet zeer groot is. Niet alleen van de boeren – dat is begrijpelijk en invoelbaar nadat de overheid en de Rabobank de boeren jarenlang op het verkeerde been hebben gezet -, maar ook van de provinciebesturen. Dat is een voorbode van wat ons nog te wachten staat als straks allerlei onplezierige maatregelen ons zullen worden opgelegd. De roep om een sterke leider die quick-fixes belooft zal toenemen. Zal onze democratie dat overleven?

Wat mist is leiderschap. Ook nu sommige leden van de huidige regering, zoals de ministers Van der Wal en Jetten, beginnen in te zien wat er werkelijk nodig is, dan nog missen ze het vermogen om dat inzicht over te dragen en daar draagvlak voor te creëren. Dat wil ik ze niet verwijten – ze doen wat ze kunnen, maar dat is nog geen echt leiderschap. Behalve zelfbewustzijn, moed, bescheidenheid, eerlijkheid en een toegewijd zijn aan de toekomst is er ook nog een soort uitstraling nodig die mensen hoop en perspectief biedt. Iemand als Timmermans komt in de buurt, maar verder zou ik niemand weten die die uitstraling heeft.

Zolang dat leiderschap er niet is, zal de redding van de wereld toch echt van onszelf moeten komen. Dat betekent in de eerste plaats werken aan de eigen bewustwording van onszelf en de wereld om ons heen (ons informeren en durven te blijven kijken), maar daarna ook handelen als de gelegenheid zich voordoet: bewust stemmen, ons uitspreken, ons consumentengedrag aanpassen (versoberen), vrijwilligerswerk, en uiteindelijk de straat opgaan en daar blijven tot er daadwerkelijk iets verandert. Kortom ons laten leiden niet door de leider die er niet is, maar door onze eigen innerlijke gids en wat de situatie werkelijk van ons vraagt.

Schoolstaking voor het klimaat in Zagreb

De donkere nacht en mijn verontwaardiging.

Wat de toekomst brengen moge, mij geleidt des Heren hand
(Jacqueline E. van der Waals)

Voor mijn vakantie heb ik een blog geschreven waarin ik uiteenzette waarom het zo moeilijk is voor ons om tot het hoogste bewustzijnsniveau te reiken dat we kunnen halen. En vooral, om daar naar believen in aanwezig te kunnen zijn. Het had te maken met alle zaken waaraan we onze identiteit ontlenen, die ons omvatten als een veilig omhulsel, waarvan we ons moeten bevrijden om dat hoogste bewustzijnsniveau te bereiken. Door ons van al die zaken los te maken zijn we bang het contact te verliezen met ons unieke zelf, waaraan we onze identiteit ontlenen.

Nadat ik dat blog had geschreven vielen mij nog enige aanvullende gedachten in. De eerste is dat het, om ons van dat veilige omhulsel te ontdoen, voor vele van ons nodig is om een dark night of the soul door te maken – een toestand van een empty void, een lege leegte, waarin we geen enkel houvast meer hebben. Hoewel we die toestand als regel niet zien aankomen, deinzen we er toch intuïtief voor terug, ons niet realiserende dat er in elk duister toch nog altijd een lichtpuntje is te vinden (voor hen die niet bekend zijn met het begrip dark night, zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Donkere_nacht_van_de_ziel ). Niet voor iedereen is die reis door de donkere nacht noodzakelijk, maar voor velen is het een voorwaarde om vanuit de empty void in de fertile void terecht te komen: de wereld van het ware zelf, het ik-loos gewaar zijn, van waaruit we het licht kunnen zien en alles mogelijk is.

Een tweede gedachte die me inviel is dat het voor mij, en ik vermoed voor velen onder u, nog veel moeilijker is om mijn verontwaardiging, teleurstelling en woede los te laten over alles wat er in de wereld (niet) gebeurt , dan het is om alle materiële zaken los te laten. Mijn verwijten aan politici en bedrijfsleiders, die er maar niet in slagen de klimaatproblemen werkelijk onder ogen te zien, en zich soms zelfs uitdrukkelijk tegen een ingrijpende aanpak van alle problemen verzetten – vaak door mijn medeburgers gesteund. En die ook maar niet de wederzijds goede wil opbrengen om de hongersnood, die ontstaat door het blokkeren van het graan in Oekraïne op te lossen. Ik kan die gevoelens nog veel moeilijker loslaten dan alle materiële zaken waarover ik in het vorige blog heb geschreven. Mijn identiteit zit hier nog veel meer aan vast. En misschien komt het ook doordat deze ‘negatieve’ gevoelens voor een deel voortkomen uit liefde: voor mijn medeschepselen en de aarde al geheel, die we zo godsgruwelijk geweld aan doen.

Concluderend: ik merk dat ik die verontwaardiging en woede eigenlijk niet wil opgeven. Ja, zo schiet het natuurlijk niet op met mijn spiritueel ontwaken. Voorlopig rest mij niet veel anders te doen mij van dit dilemma bewust te blijven en er mee te leven. En te luisteren naar mijn innerlijke leiding, en mijn gedrag daardoor te laten beïnvloeden. En tot deze te bidden: Leer mij slechts het heden dragen, met een rustig, kalme moed.

Vincent van Gogh, Treurende oude man (Kröller-Müller-museum)

Het licht zien.

Het is het licht dat ons het meest beangstigt.
(vrij naar: Marianne Williamson, Nelson Mandela)

Waarom bereiken we niet het bewustzijnsniveau dat nodig is voor de genezing van de wereld?

Dat heeft te maken met ons besef van identiteit. Waaraan ontlenen we onze identiteit? Die ontlenen we onder meer aan onze rollen, beroepen, opleiding, bezittingen, gewoontes, leefwijze, opvattingen, denkpatronen, geslacht, etniciteit, onze geschiedenis en ons persoonlijke verleden, ons lichaam, enzovoort – kortom aan alles wat ons dagelijks bestaan vorm geeft. Dat geheel omvat en doordringt ons als een veilige haven, een thuis waarin we wonen. Behalve onze identiteit ontlenen we daaraan ook ons gevoel van uniek zijn en ons ik-bewustzijn; dat wil zeggen het bewustzijn van ons unieke zelf. Maar dat is niet het bewustzijn van ons ware zelf*). Het is juist dat laatste bewustzijn dat ons totaal-bewustzijn zal brengen naar het niveau van wat ik in het vorige blog ‘het licht zien’ heb genoemd.

Om dat niveau van bewustzijn te bereiken zullen we alles waaraan we onze identiteit ontlenen moeten loslaten. Dat is door alle grote spirituele meesters gezegd, en hen navolgend heb ik dat ook al herhaaldelijk beschreven. Ja, ja, ik weet het wel, maar kan ik dat ook in praktijk brengen? Er zijn zoveel zaken waaraan ik gehecht ben. Nemen we als voorbeeld een categorie uit de bovenstaande opsomming: bezit. Als ik me voorstel dat ik enkele van mijn meest dierbare bezittingen zou verliezen (mijn huis bijvoorbeeld), dan besef ik hoezeer ik aan die bezittingen nog gehecht ben. En hoezeer mijn identiteit nog aan mijn huis vastzit. En dat is maar een van de honderden, duizenden zaken die vorm geven aan mijn identiteit. Let op het woord ‘vorm’. Het geeft aan dat onze identiteit voor een belangrijk deel vastzit aan het materiële niveau van ons bestaan. Het spirituele niveau daarentegen is vormloos.

Het is mij nog niet gelukt om werkelijk los te komen van alles wat mijn leven vorm geeft, en dat achter me te laten. Vandaar dat ook ik ben blijven steken op het zesde niveau van bewustzijn, zoals ik dat in het vorige blog beschreven heb (al heb ik in korte momenten het zevende niveau, een ik-loos gewaar zijn, kunnen ervaren, zoals velen met mij **). Maar wat niet is kan komen – wellicht op mijn sterfbed. Maar hopelijk komt het eerder voor een deel van de mensheid; anders staat het er met onze planeet niet zo best voor. Maar hierop vooruit lopend kunnen we anders omgaan met licht, zodat het vloeibaar blijft en niet materialiseert (zie mijn blog van 12 mei j.l.). Daarmee bereiden we ons voor op ons vermogen het licht en daarmee de oorspong-van-alles te ervaren.

VOLGENDE TWEE WEKEN GEEN BLOGS, WANT DAN BEN IK OP VAKANTIE.

Vaak was ik alleen met mijn ziel. Ik trad als zuivere substantie mijn ware zelf binnen, en wendde mij af van al het uiterlijke naar wat innerlijk is. Ik werd zuiver weten, zowel de wetende als de gewetene. Hoe verwonderd was ik schoonheid en pracht in mijn eigen zelf te aanschouwen en te herkennen dat ik een deel van de verheven Goddelijke Wereld ben, begiftigd zelfs met scheppend leven! In deze ontdekking van het zelf, werd ik boven de wereld van de zintuigen uitgetild, zelfs boven de geestenwereld, tot aan het Goddelijke, waar ik een zo prachtig Licht gewaar werd dat geen mond dit zou kunnen uitdrukken of geen oor verstaan.(Aristoteles)

*) Het onderscheid daartussen heb ik in het kort uitgewerkt in mijn blog van 14 mei 2020. Ik ben daar echter wat makkelijk heengelopen over hoe moeilijk het is dat ware zelf te ervaren, en hoe zelden dat voorkomt.

**) Laatstelijk nog afgelopen zondag – zie voor een beschrijving van de context: https://www.annavanpraag.nl/2022/06/requiem/

Waar blijft het licht?

There is a crack in everything,
that’s how the light gets in.
(Leonard Cohen)

Vele grote geesten in deze tijd – Joanna Macy, Eckart Tolle, Caroline Myss, en vele anderen – hebben gesteld dat een quantum sprong in het menselijk bewustzijn een noodzakelijke EN voldoende voorwaarde is voor de heling van de planeet, en het overleven van de mensheid in de klimaatcrisis. Zelf heb ik hierover uitvoerig geschreven in maart 2021 en recentelijk nog op 12 mei. Daaruit blijkt dat ik het niet eens ben met de stelling dat de bewustzijnsrevolutie een voldoende voorwaarde is voor onze redding, maar noodzakelijk is ze wel. Tevens blijkt daaruit dat ik die bewustzijnstransitie als mogelijk zie, en dat ik daarover hoopvol ben. In dit blog spreek ik echter mijn twijfel daarover uit. Dat komt omdat ik om me heen veel mensen zie van goede wil, die ook hard werken of gewerkt hebben aan hun eigen persoonlijke en spirituele ontwikkeling, en zich ook zeer bewust zijn van de klimaatcrisis en de gevaren die deze voor de mensheid met zich mee brengt, – maar niettemin zelf die bewustzijnstransitie nog niet hebben doorgemaakt. Dat geldt ook voor mezelf. We zijn goed op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt, en sluiten onze ogen daar ook niet voor; we laten ons gedrag daardoor best wel beïnvloeden – bijvoorbeeld zuinig zijn met energie, niet meer vliegen, weinig of geen vlees eten, enz. – maar ik ken persoonlijk niemand die echt op een zodanig ‘hoger’ niveau van bewustzijn functioneert, dat hij/zij echt het verschil kan maken. In de historie van de mensheid zijn die mensen er wel geweest: Krishna, Jezus , de Boeddha, Lao Tse (als die bestaan heeft), en mystici als Franciscus van Assisi, Meester Eckhart en Teresa van Avila. Dat waren enkelingen in een tijd waarin de overgrote meerderheid van de mensheid hun inzichten nog niet echt kon integreren, en derhalve hebben ook zij niet het verschil gemaakt. Ook heden ten dage leven en leefden er zulke bijzondere geesten. Ik noem onder meer Krishnamurti, Eckart Tolle, Thich Nhat Hanh, Alexander Smit, die echter ook geen doorbraak hebben bewerkstelligd.

Hoe komt het dat die doorbraak niet plaats vindt?
Degenen die mijn werk kennen weten dat ik, in navolging van Caroline Myss, zeven etappes onderscheid op de weg van bewustzijnsontwikkeling:

  • leerling zijn
  • op weg gaan naar autonomie
  • het ontwaken van de krijger (onze missie vinden)
  • de krijger opent zijn hart
  • bewust kiezen en verantwoordelijkheid nemen
  • op weg naar meesterschap
  • het licht gaan zien*)

Die laatste etappe wordt echter zelden voltooid. Dat wil zeggen: die etappe kan wel verstandelijk doorgrond worden, wat tot meer inzicht leidt, maar wordt vrijwel nooit als innerlijke, totale beleving ervaren (of hoogstens in korte momenten). Terwijl die internalisatie pas het niveau van bewustzijn is van waaruit de maatschappelijke omwenteling kan en zal plaats vinden.

In het volgende blog ga ik hier verder op in.

*) Dit is uitgewerkt in Erik van Praag, Op weg naar jezelf . . . een pelgrimsreis in zeven etappes, 2015

Sic transit gloria mundi

Heel weinig mensen geven echt om vrijheid, om de waarheid, echt heel weinig. Heel weinig mensen hebben lef, het soort lef waarvan een echte democratie afhankelijk moet zijn. Zonder mensen met dat soort lef sterft een vrije samenleving of kan die niet worden gevormd (Doris Lessing).

Volgens Oswald Spengler gaan alle beschavingen na hun opkomst en bloei noodzakelijkerwijs ten gronde. Dit liet hij zien aan de hand van de volgende wereldbeschavingen: de Babylonische, de Egyptische, de Chinese, de Indische, de Indiaans-Mexicaanse, de klassieke of Grieks-Romeinse, de Arabische, Joodse en Byzantijnse. Dit idee is nader uitgewerkt door Arnold Toynbee. Later is dit idee beschreven voor imperia: natiestaten die hun invloed behalve over hun eigen grondgebied uitstrekken over vele landen en grondgebieden elders. Voorbeelden hiervan zijn het Romeinse rijk, de Verenigde Nederlanden vanaf de 17e eeuw en het Britse Verenigd Koninkrijk vanaf de 18e eeuw. De wet van opkomst en ondergang is in deze gevallen duidelijk gebleken, al zijn er in het geval van Engeland en Nederland wel welvarende naties overgebleven.

Hedendaagse imperia zijn Rusland, China en de Verenigde Staten. Rusland is duidelijk in verval, terwijl dat wellicht ook zo is voor de Verenigde Staten (zie mijn vorige blog). Wat China betreft is de toekomst onduidelijk – het krijgt wel een enorme klap door zijn rigide Covid-beleid en zijn partijkiezen voor Rusland.

Steeds wordt het verval van de beschavingen en imperia ingeluid door een paar duidelijke symptomen: toenemende social-economische ongelijkheid, corruptie, verzwakking van het bestuur, toenemende autoritaire bestuursvorm, tirannie. We zien deze symptomen heden ten dage duidelijk in Rusland en de VS, in mindere mate ook in China.

Kan de Europese cultuur zich redden temidden van deze ontbindingsprocessen? Dat hangt af van de kracht van de democratieën in de afzonderlijke staten. Ik kan niet overzien hoe die in alle staten er voor staat, maar voor Nederland is het beeld bepaald ongunstig. In dit verband een lang citaat:

Het bestuur gooit problemen jarenlang bewust over allerlei schuttingen, en moet nu verbaasd constateren dat ze niet vanzelf zijn opgelost. Zo ontstaan er onmenselijke toestanden in de asielopvang en in de jeugdzorg, zijn er onvoldoende ic-bedden, worden kinderen uit huis geplaatst zonder dat goede zorg gewaarborgd is, blijft het toeslagenschandaal dooretteren, worden de Groningers geschoffeerd, moeten rechters eraan te pas komen om de overheid aan haar eigen stikstofregels te houden en kopen ouders bijlessen in om hun kinderen door het examen te helpen – ‘een patroon van onvermogen’, aldus ombudsman Van Zutphen donderdag in Trouw.*)

Daaraan kan ik nog toevoegen het niet doortastend aanpakken van de problemen in de landbouw, de klimaatproblematiek in het algemeen, de vluchtelingenproblematiek, de ongelijkheidsproblematiek, enzovoort en zo verder, door u moeiteloos met andere voorbeelden uit te breiden. De kabinetten Rutte hebben geen verantwoordelijkheid genomen, maar deze afgeschoven naar lagere overheden en andere instanties in de samenleving (zonder ze daarvoor voldoende budgetten te verschaffen). Een recent voorbeeld is weer hoe minister Kuipers de verantwoordelijkheid voor een robuust Covid-beleid neerlegt in de samenleving.

De rijksoverheid in Nederland levert niet. Mocht dat in de nabije toekomst veranderen, en de overheid de problemen in de samenleving wel echt gaan aanpakken, dan zal ze enorme weerstanden oproepen. Het is maar de vraag of deze regering dat zal overleven en de verkiezingen in 2023 en 2025 dan kan winnen. We zullen zien.

Geen wonder dat onze democratie in een crisis verkeert – misschien nog niet zo erg als in de VS, maar wat niet is kan komen.

*) Column Stevo Akkerman in Trouw, 13 mei 2022.

Code Rood II

Het fascisme, als het ooit terugkeert, zal het zich ongetwijfeld aandienen in het gewaad van het antifascisme (Jacques Presser *)

Onze democratie is in gevaar. Acuut is het gevaar in Amerika, met name als de democraten de verkiezingen in november verliezen. Het is nu al zo dat ‘de grote leugen’ (de verkiezingen van 2020 zijn Trump ontstolen) aangehangen wordt door een groot deel van de Amerikanen (in elk geval door de helft van de replublikeinse kiezers. Hoeveel democraten en partijlozen die leugen aanhangen is me niet bekend). Maar ernstiger is dat veruit de meeste republikeinen alles in het werk stellen om te voorkomen dat gekleurde mensen gaan stemmen: gerrymandering, wetgeving die registratie van kiezers bemoeilijkt en plannen om kiezers bij de stembureau’s te intimideren of zelfs te molesteren. Vooruitstrevende kandidaten (voor het congres, de senaat, als gouverneur of voor de staatsparlementen) worden met alle mogelijke middelen belaagd: bedreigingen, ook van familieleden, scheldkanonades in de sociale’ media, enz.) en dat geldt ook voor de ‘secretaries of state’ die in elke staat de verkiezingsuitslag moeten vaststellen. In 10 staten worden ze onder druk gezet om de uitslag hoe dan ook in het voordeel van de republikeinen vast te stellen, ongeacht de werkelijke resultaten. Door de rechterlijke macht wordt hier vooralsnog niet tegen opgetreden. In juni verschijnt het rapport van de commissie die de bestorming van het Capitool begin 2021 onderzoekt – of dit veel gevolgen zal hebben wordt betwijfeld.

Als de Amerikaans democratie zou vallen is het maar de vraag of de Europese democratieën het in de wereld zullen volhouden. Nu al worden deze van binnenuit bedreigd en van buitenaf aangevallen. Éen voorbeeld: Frank Westerman laat in NRC Magazine (Mei 2022) zien hoe in Servië de hele bevolking als een man (en een groot aantal vrouwen) achter Poetin staat: ‘die immers het fascistische westen bestrijdt’. Met betrekking tot de klimaatcrisis, waar ik sinds de tachtiger jaren pessimistisch over was, is mij vaak alarmisme verweten. Dat zou me nu weer kunnen overkomen, maar dan ik ben in goed gezelschap.(Zie Humanity Rising op You Tube, afleveringen 462 t/m 466).

Als de democratieën zouden vallen is het onmogelijk de problemen van deze tijd aan te pakken. Hannah Arendt, geciteerd door Tamara de Waal in ‘De Groene’ van vorige week, stelt dat de kern van de totalitaire ideologie is: ‘Alles is mogelijk’. Dit klinkt als een positief credo (daarom is het totalitarisme zo aantrekkelijk: ‘Ik, de leider, los alle problemen voor je op’), maar er is weinig zo gevaarlijk als dit uitgangspunt. Het betekent in de praktijk vooral dat alles verwoest kan worden (zie Hitler, Stalin, Poetin, en Ki bij de Oeigoeren, enzovoort).

Deze gedachtengang zette mij aan het denken. Is er iets wat ik kan doen om het tij te keren? Ik besef wel dat ik als burger mede verantwoordelijk ben voor de samenleving die we creëren. Hoe deze verantwoordelijkheid ten volle waar te maken? Daar ben ik nog niet uit.

*) Presser zei dat bij mijn weten al eind veertiger jaren. Wonderlijk vooruitziende blik: zie Milosevic en Poetin)

Helderheid

Tijdens de Corona crisis had ik, net als vele anderen, de hoop dat er iets in onze samenleving ten goede zou veranderen. Dat we meer aandacht zouden hebben voor de rampen die ons bedreigen, en daardoor de kans op onze overleving zou toenemen. Helaas is daar weinig van terecht gekomen, nog afgezien van de oorlog in Oekraïne. Er wordt weer massaal gevlogen, de kiloknallers knallen als vanouds de deuren van de supermarkten uit, het consumentisme viert hoogtij. Ik behoor niet tot diegenen die alle heil verwachten van een collectieve bewustzijnstransformatie; ik denk dat er ook een systeem verandering nodig is op economisch en technologisch gebied. Maar het een gaat niet zonder het ander. In dit blog richt ik mijn aandacht op de noodzakelijke bewustzijnsrevolutie, de big turning.

In mijn vorige blog liet ik zien dat die omslag wellicht alles te maken heeft met Licht, in de kosmische betekenis van het woord. Ik zie in dit verband twee bewegingen: één die ons wellicht zal overvallen, en één die we zelf op gang moeten brengen.

Wat betreft de eerste beweging: In mijn vorige blog beschreef ik hoe we misschien overvallen worden door een kosmische gebeurtenis: een abrupte verhoging van de electromagnetische frequentie waarin we leven (een soort quantumsprong). Als dat waar zou zijn zullen we ons daarop moeten aanpassen: lichamelijk en geestelijk. Lichamelijk zal dat alleen lukken als we gezond zijn; het betekent een volslagen omwenteling. Het hele energienetwerk van ons lichaam zal moeten worden aangepast. Het zal vast gepaard gaan met lichamelijk ongemak. Veel kan ik me er niet bij voorstellen – ik vermoed wel dat niet alle mensen die omslag zullen kunnen maken, en dan zullen ze ziek worden of overlijden. Geestelijk betekent het dat we allerlei oude denkbeelden zullen moeten loslaten, en totaal anders in de wereld zullen komen te staan; een ware bewustzijnstransformatie. Ook in dit geval is het niet zeker dat we die transformatie kunnen doorstaan. We kunnen de kans dat dit lukt vergroten door er open voor staan, het verleden los te laten en ons zoveel mogelijk over te geven aan deze gebeurtenis. De keuze is feitelijk die tussen mystiek en psychose. ÀLS die gebeurtenis al zal plaats vinden.

De tweede beweging betekent dat we anders zullen moeten omgaan met Licht. Dat houdt in dat we ons moeten realiseren dat licht een manifestatie van de levenskracht zelf is. Traditioneel zetten we die kracht om in materie; dat is wat we creatie of manifestatie noemen. Dat gaat als volgt: vanuit het licht (inzicht) vormen we gedachten, en die zetten we om in handelingen. Dat proces kost tijd. Maar vanuit onze intuïtie kunnen we ook onmiddellijk creëren. Dat is een tijdloos proces, waarbij bovendien ongedachte mogelijkheden zich voordoen. Zoals water zich kan verdichten tot ijs, zo verdicht licht zich in de traditionele manier van scheppen tot materie. In de intuïtieve manier van scheppen kan licht echter ‘vloeibaar’ blijven – dan ontstaan er niet alleen materiële vormen maar ook nieuwe vormen van energie. Het is met name dat proces dat we nodig hebben als we de ernstige problemen van deze tijd willen aanpakken.

Samenvattend: we kunnen deze twee dingen ‘doen’: open staan voor en voornemen ons over te geven aan een quantumsprong van de licht- en energiefrequenties, en onze intuïtie ontwikkelen en vertrouwen. De engel van deze maand is clarity, die kan ons daarbij ondersteunen.*) Onderschat niet hoe groot de invloed is van onze keuzes in de wereld.

*)Zie voor het commentaar van Kathy Tyler: https://www.facebook.com/joy.drake.90/posts/4869164593180982