Vrolijk Pasen?

Aan het einde van deze ‘stille’ week, het einde van de lijdenstijd, waarin het hele land werd  ondergedompeld is in het passieverhaal, al dan niet volgens Bach, wil ik een paar feiten voor u op en rijtje zetten.

Dezer dagen is het boek van de Franse econoom Thomas Piketty, Le capital du XXIe siècle, uitgekomen. Dit boek is qua belang al vergeleken met het werk van Marx, Adam Smith, Stuart Mill en anderen, en heeft een ware hype veroorzaakt in economenland, die zich langzamerhand uitbreidt tot de wereld van de media, en naar ik vermoed uiteindelijk tot de politiek en het grote publiek. Binnen enkele weken of maanden zult u de essentie van wat daarin staat allemaal hebben vernomen, maar voor wie dat nu nog niet het geval is vat ik het hier in een paar regels samen (wel apart voor een boek van 700 pagina’s). Hij stelt, gebaseerd op gedegen wetenschappelijk onderzoek, dat de 1 % rijkste mensen van de wereld steeds rijker worden, zowel absoluut als relatief,  en dat dit een natuurlijk resultaat is van het kapitalisme, zolang de groei van de economie lager is dan het rendement dat je op kapitaal kunt maken. Dat nu was de laatste twee honderd jaar het geval, met alleen een uitzondering voor de periode 1910-1950. De groei van de economie over die jaren was gemiddeld 1,5 %, het rendement dat je op je vermogen kon maken in die periode was gemiddeld 4,5 à 5 %. Alleen in de periode 1910-1950 was dat niet het geval, ten gevolge van de beide wereldoorlogen, de grote  depressie en de daarop volgende periode van weropbouw. Maar sinds 1980 gaat het weer hard. Het effect hiervan is op den duur een ontwrichting van de economie, de democratie en van de samenleving als geheel, omdat het draagvlak voor die samenleving bij de bevolking komt te ontbreken. Dat is feit 1.

Feit 2. Er is een giga vraag naar hoogrentende beleggingen, waarop je meer rente kunt krijgen dan de 2 tot 3 % op relatief veilige obligaties. En waar een vraag is ontstaat een aanbod.  Landen met uiterst wankele economieën (en besturen) zien hun kans schoon en schrijven staatsleningen uit voor 5 % of meer. De uitgifte van junk bonds (die nu high yield bonds heten), en andere bedenkelijke leningen zoals destijds de subprime hypotheken, staat al weer op het niveau van 2008, waardoor toen – weet u nog?  – de crisis is begonnen. En ook nu staan de aandelenmarkten weer sky high, in geen verhouding tot de werkelijke bedrijfsvooruitzichten. Dat is feit 2.

Nog steeds blijkt de wereld niet in staat in tempo over te schakelen op een duurzame productie en op het gebruik van duurzame energie opdat de opwarming van de aarde beperkt zou kunnen blijven tot 2˚ temperatuurstijging. Wat is bijvoorbeeld is het HET antwoord op de afhankelijkheid van Russisch gas? Afhankelijkheid van Amerikaans schaliegas, en als het moet van kolen. Natuurlijk willen we omschakelen op duurzame energie, maar ik weet maar één land dat werkelijk op koers ligt: Duitsland, en zelfs dat land zal nog lang afhankelijk blijven van stroom opgewekt door bruinkool (ook al omdat ze hun kerncentrales gaan sluiten). Dat is feit 3.

Voor al deze problemen zijn geen oplossingen mogelijk, maar wel maatregelen in de goede richting . Daarvoor is echter vergaande internationale samenwerking een voorwaarde. Maar 7 van de tien Nederlanders, en ruim de helft van de Europenanen wil de macht van Europa terugdringen, of zelfs helemaal uit de EU stappen. Dat is feit 4.

De lijdensweek staat in het teken van de kruisiging van Jezus, die de liefde predikte zonder aanzien des persoons. Heeft u het volk in de Matthäus Passion ook horen roepen: kruisigt hem? Doet u dat niet denken aan: “minder, minder”, of aan het geweld in Syrië of de Oekraïne, dat evenals in het lijdensverhaal door ‘leiders’ wordt aangewakkerd? Mij in elk geval wel. En zoals uit bovenstaande opsomming van feiten, waaraan ik er moeiteloos nog enige toe zou kunnen voegen, blijkt, zijn we nu bezig onszelf te kruisigen. Weliswaar niet zo abrupt als we Jezus kruisigden, maar we werken wel degelijk aan een langzame dood van veel wat ons lief is. Maar het Paasverhaal leert ons ook nog iets anders, namelijk dat het leven – ook het menselijk leven? -, en daarmee de liefde sterker is dan de dood.  Ik ben benieuwd hoe dat in de komende maanden en jaren uit gaat pakken. Vanzelf zal het niet gaan, ik denk dat het Paasverhaal voor ons allen een opdracht tot bezinning en handelen inhoudt. Ik wens u een vrolijk Pasen.

 

 

 

 

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *